Over russen en reuzen in Vlaanderen


Waren de reuzen rietbewoners?

Schelde-oever2.jpg

Met riet en struikgewas begroeide Schelde-oevers

 

Veel van onze legendes laten de reuzen wonen in het Scheldebekken (Mandel, Leie, Deule, Zenne, Schelde...) In al die verhalen zijn ze oorspronkelijk vorsten of heren die tussen het riet in versterkingen woonden en de streek controleerden. Ze inden bv. tol op de waterwegen. Nieuw aankomende volksstammen verjoegen hen. Soms keerden ze terug, maar uiteindelijk zochten ze via het noorden hun plaats tot in Kiev en Constantinopel.

In Vlaanderen bestaan veel toponiemen met 'ros' of 'rus', waarbij dat 'riet' of 'bies' betekende. Rossen of russen waren rietbewoners. Een 'rusch' (risch) kon ook een kluit aarde, graszode en bies betekenen. 'Ruschland' (Rischland) betekende rietland en een 'ruschdijck' was een rietdijk. Een 'risbank' was een uit biezen opgebouwde verdedigingsplaats of burcht. 'Rus' is de Oudnederlandse naam van een soort riet dat nog verborgen zit in de namen van Ruisbroek bij Brussel, Russevliet bij Ijzendijke en Schoondijke in Zeeland, Ruskem bij Ardres Noord-Frankrijk, Ruscenies bij Avesnes, en Ruiselede bij Tielt. Ook Roeselare verwijst naar riet. Ros en Rus zitten als element dus in heel wat plaatsen, o.a. ook nog in Roesbrugge, Roeselaar, Roiseux, Roosbeek, Roost, Roostwijk, Roslers, Rosmalen, Rosmeer, Roubaix, Rozebeke, enz.

In de loop der jaren zijn die woorden in onbruik geraakt of zo veranderd dat men er de oorspronkelijke betekenis niet meer van zag. Op die manier is het heel begrijpelijk en normaal dat het woord 'rus' verward raakte met het woord 'reus'. Omdat het over leiders en vorsten ging, was het duidelijk dat het over 'hooggeplaatste' belangrijke personen ging. Van hooggeplaatst naar groot is maar een kleine stap. Russen werden reuzen in de volkslegendes!

 

Reuzelied

 

In het Reuzelied herkende 'de Coussemaker'(1) parallelle verhalen in de Edda met Reuzen, Asen, Juten en Guds. De reuzen waren volgens hem de 'Finnen'. Reus Finaert (Rijsel/Harelbeke) was daar misschien een vorst van. De Vlamingen/Saksen waren volgens hem de nakomelingen van de Asen. Het reuzelied kende vooral succes te Cassel en Duinkerke in Frans-Vlaanderen waar volgens de legende een reus zorgde voor de opbouw en bescherming van de stad. Volgens mij gaat het lied over Franken die Russen of Saksen wegjoegen of bekeerden. Datzelfde verhaal kunnen we ook ontdekken te Antwerpen of te Roeselare-Ingelmunster (zie hieronder).

CarnavalCassel-1.jpgCarnaval te Cassel


Het lied gaat over een oncomfortabele gastvrijheid en spanning over wat het volk te wachten staat en of ze 'weergeld' zullen moeten betalen aan de reuze, rus of wiking. In het lied is het conflict nog bezig. De tekst begint met de beschrijving van de spanning of ze (weer)komen of niet en of ze zullen moeten liegen of niet. Het vervolgt met het geven van de nodige zaken en het blij zijn wanneer de reuze genoeg heeft. Door feest te vieren als de reuze weg is, mogen we veronderstellen dat het 'bekeerde' Saksen waren die het lied zongen. Toch kan die 'keere weerom' nostalgie verraden naar de oude tijden! Het lied speelde zich in Vlaanderen af en was in heel Vlaanderen gekend. Het lied heeft dubbele betekenislagen. Een andere versie zong van keere wijs om wat begrepen kan worden als 'als je wijs bent, vertrek dan weer naar het noorden' of 'als je wijs bent, breng ons terug naar het oude systeem'.

 

Als de groote klokke luidt, de reuze komt uit.

Al die daer zeidt, de Reuze komt De reuze komt.

Zy liegen daerom

Keere weerom Reuze Reuze Keere weerom Reuze kom

Sa Moeder, hangt den pot op ’t vier De Reuze komt hier

Keere weerom Reuze Reuze Keere weerom Reuze kom

Sa Moeder, snyd ne boteram De Reuze is gram.

Keere weerom Reuze Reuze Keere weer om Reuze kom

Sa Moeder steekt van 't beste bier De Reuze is hier.

Keere weerom Reuze Reuze Keere weerom Reuze kom.

Sa Moeder stopt al ras het vat De Reuze is zat

Keere weerom Reuze Reuze Keere weerom Reuze kom.

Moeder, geeft maer kaes en brood, De Reuze is dood.

Keere weerom Reuze Reuze Keere weerom Reuze kom.

In Geraardsbergen zong men in 1841 nog volgend liedje:

Wij zijn allen van reuzen gekomen, reuzen gekomen, en maken 'n sprong.

Keer u ens om, ruske, ruske, keer u om, reuzen-blom, enz.

In Mechelen zong men in 1903:

Wij zijn al van reuze gekomen, van reuze gekomen;

wij maken 'nen dans..(2)

 

Waren de reuzen russen?

Antwerpen heeft een goed gekende sage over reuzen die aan het grote deltagebied van de stromen woonden en die tol vroegen. Brabo heeft hier volgens mij geen reus, maar een rus bestreden. Eind augustus 2016 verscheen een mediabericht over een nieuwe vondst i.v.m. Brabo en de Schelde. In een zeventiende-eeuws wijkboek werd inderdaad over heidense 'Russche' gesproken rond Antwerpen en Leiden. De verwarring met 'reuzen' is voelbaar. De 'Russen' hadden een borcht of forteresse. Dat kon de (ring)walburg of het wikingkamp zijn geweest. Brabo wilde vrij door naar Leuven, maar zijn rechterhand werd opgeëist. Wellicht wilden de Russen de handlangers of rechterhand van Brabo afnemen. Brabo moest vechten tegen de Rus, won en stal de handlangers of rechterhand van die Rus. Volgens mij ging dat over Antwerpenaars die (gedwongen) overliepen van het ene naar het andere kamp.

 

Reuzen en russen in de Lage Landen

Antwerpen

Brabo.jpg

Druon Antigoon woonde volgens de legende in het huis van Bretagne in de burcht. Het huis werd vroeger 'Reuzenhuis', en nog vroeger 'Russenhuis' genoemd. Boven de poort stond een beeld van Silvius Brabo, zonder afgehakte reuzenhand. In 1856 werd het Reuzenhuis door brand verwoest. De reus/rus stond ook in dienst van een reus/rus uit Leiden. De zestiende eeuwse van Vaernewyck schreef het zo:(3) Langen tyd daer naer, te weten omtrent vyftig jaeren voor Cesar, wierden beyde die kasteelen ingenomen door eenige russische zeeroovers, die de zelve met geweld behielden... Druon Antigon, geboren in Rusland, waer uyt zynen oorsprong genomen heeft het algemeyn verdigtzel, dat hy eenen reuze was... Het verhaal leert ons iets over het einde van het heidense tijdperk van de reus/rus in het Scheldegebied! Het beeld op de markt te Antwerpen kan als symbool staan voor het uitwijken van wat een Rus zou worden naar het noorden en later naar het oosten.

Citaat uit dat wijkboek van Antwerpen uit ±1620 (4)

Dit is in oude tyden geweest de poorte

Vande Borcht ofte forteresse vande Russche

Genaamd Druon Antigonon, diemen zeyt den grooten Reuse.

Hij was vuyt Russia, een heydens

mensch. hij stont onder tgebiet van eenen

andere russche die hem tot Leyden in

Hollant onthiel, van wien dat die stadt

Leyden heet, om dieswille dat hij den passant

die alhier wilde passeren ghaff geleyde oft passepoort...

De Brabofontein toont hoe de 'Rus' in Antwerpen werd overwonnen. Aa de rand van de beeldengroep kijkt een heidense draak toe. Ze kan de verandering alleen maar aanschouwen, want de oude macht is voorbij.

 

Famars

Bij het Henegouwse Famars hebben de oude legendes het over een Martisium tegenover Famars.(5) Jacquers De Guise wilde daar het dorp Herrin(6) in zien, met resten van een weg en bewoning. Hij mocht van mij gerust spreken over rietbewoners (rus) langs de Schelde in een ringwalburg. Van Vaernewijck schreef over een 'Russische' heer – Gordunus – die in Famars over zijn gebied heerste: ...bewoond geweest...(door) Duydsche, Saxenaeren, Denemerkers en Russen...Om dat zommige Russen waeren, plagt het landvolk op hunne aenkomst te vlugten, zeggende: den Russe is daer weder.(7)

 

Leiden

Ook hier woonden reuzen of russen. Volgens de ontstaanslegende van de stad waren ze de hevigste van allemaal. In Leiden spraken geleerden uit de zeventiende eeuw grappig genoeg, ook letterlijk over een gevonden skeletfragment van een reuzegrote kerel.

 

Nijmegen

De stad had een tolkantoor met reuzen.

 

Breda

De sage van de wiking Gelmel bij Breda past hier.

 

Roeselare-Ingelmunster

Hier woonde de reus Rolarius. Zo begint de legende:

Vroeger woonde de reus Rolarius in een breed rietveld langs de Mandel.

Hij bouwde een sterke burcht met hoge wallen, brede grachten

en met een paar valbruggen op de oever van de Mandel.

Bij het voorbijvaren eiste hij tol van de schippers.

Het gaat over de machtspositie van een heidense rietbewoner. De namen rus, reus, roes, riet en walburg in zo'n klein gebied als de Mandelstreek, maakt de hypothese wel heel sterk. De ringwal te Roeselare ('s Gravenwal) stond aan het einde van de bevaarbare Mandel en zal een veilige woonst zijn geweest. Een andere burcht aan de Mandel die wellicht de streek erachter moest beschermen, kon zeker te Ingelmunster hebben gestaan. Roeselare was in die tijd vooral moeras en Ingelmunster lag aan de rand ervan. De naam Ingelmunster komt van Anglo-monasterium.(8) In de wikingentijd was daar al een burcht aan de oever van de Mandel. Die 'anglo' kan hoek betekenen. Het is verleidelijk om hier de betekenis van klooster aan de hoek (van het moeras van Roeselare) in te zien. De plaats werd ook 'grendel van Vlaanderen' genoemd, wat wees op een zekere belangrijkheid. Grendel is ook een naam die voorkomt in Beowulf en een aantal geleerden zien in die figuur een reus (!) of een beer. Volgens de geschiedenisboeken zaten de Noormannen hier in 882. Zochten ze veiliger plaatsen (nog niet volledig verchristelijkte plaatsen) na de verloren veldslag van Saucourt (881)?

IngelmunsterSanderus.jpgIngelmunster in de 17de eeuw. (Sanderus, Flandria Illustrata)

Ingelmunster1639-1641.jpg

Ook op een andere prent van rond 1640 zien we nog de cirkelvormige contouren van het burchtdomein. Uit: Familiearchief Descantons de Montblanc (de Plotho) nr. 403/1 

Ingelmunsteranno2017.jpgIngelmunster anno 2017

Toch zouden die heidenen uiteindelijk verdwijnen. Zo stelt zich de vraag: Werd het klooster vernietigd door die mannen, werd er na het wegjagen van die mannen een klooster gebouwd op hun burcht of zorgden plaatselijke conflicten voor het verval van het klooster?

Het huidige kasteel staat op de grondvesten van de vroegere burcht en staat nog altijd in het water bij de Mandel. Die eerste burcht stond langs de Mandel en kan in zijn vroegste vorm zeker een (ring)walburg zijn geweest. Als hier Noormannen of Denen of Rus zaten, moet Ingelmunster vroeger een andere naam hebben gehad. Het hert in het wapenschild van de gemeente kan een symbool zijn geweest voor de overwinning op het heidendom, daar het hert soms symbool staat voor Christus als brenger van vuur en licht en als vijand van de bozen. Maar het hert kan ook verwijzen naar het hart – wvl herte – het levensbelangrijke centrum van een (heidense) plaats. De wikingen versierden hun artefacten met afbeeldingen van herten en het hert gold o.a. ook als een symbool voor profetie en visioenen bij de druïden. Werd hier met de bouw van een klooster een oud druïdecentrum vernietigd? De christenen bouwden hun kerken en kloosters liefst pal op de oude cultusplaatsen. Nu nog staat in het kasteelpark van Ingelmunster een zuil, waarvan niemand de betekenis schijnt te weten. De zuil is waarschijnlijk niet zo oud. Zij is wel versierd met een eikenbladkrans en eikels. De eierlijst (ei-en-pijl motief) op het kapiteel staat als heidens symbool voor leven en dood en het eikenloof over levensversterkende krachten. Misschien is de zuil een vervanging van een kapotgeraakt ouder exemplaar of van een oude eik die op die plaats stond. Voor de Druïden waren de heilige eikenbomen heel belangrijk. Die zuil kan daar nog aan herinneren. Met de komst en bekeringsijver van Sint-Amand weken veel mensen uit. Amandus wordt als een drakendoder voorgesteld, een man die de heidenen verdreef. Maar de heidenen lieten zich niet zomaar verdrijven en een grote groep bleef de oude religie genegen. Het klooster van Amandus kan in de negende eeuw het slachtoffer zijn geworden tussen conflicten van heidenen (Denen) en daar gevestigde monniken. 

 

DSC00591.jpg

DSC00587-versie2.jpgDSC00586-versie2.jpg

 

 

 

Zuil kasteelpark Ingelmunster

 

 

Bovenaan symboliseren het 'ei en pijl'-motief, het leven en de dood. Onderaan een eikenloofkrans met vruchten als krachtig levenversterkend symbool.

 

Pas in 1071 laat Robrecht de Fries een nieuwe burcht bouwen op de plaats waar het klooster stond dat Amandus stichtte in de zevende eeuw. Daar Robrecht de Fries – graaf van Vlaanderen – zich mengde in de bouw, kunnen we weer vermoeden dat de plaats in die tijd nog (symbolisch) belang had. In 1297 logeerde Filips de Schone in het kasteel en ontving hij de vertegenwoordigers van de stad Brugge die de koning de sleutels van hun stad overhandigden. Filips koos voor dit kasteel omdat hij zich boven de graaf van Vlaanderen – de eigenaar van het kasteel – wilde plaatsen. In een oorkonde uit 1498 en bewaard te Kortrijk werd hertog Lodewijk van Kleef aangeduid als de graaf van de Marck in de heerlijkheid van Ingelmunster.(9) Hij was heer van Ingelmunster en Vijve, twee plaatsen die wellicht ooit een walburg hadden.

 

Ath

In Ath stapt in de optocht naast 'Ogier de Deen' ook het 'Ros Beiaard' als reus mee, samen met de reus Goliath. Ook dat Ros Beiaard moest van Karel de Grote verdwijnen en datzelfde ros duikt ook op in Dendermonde en Dinant in de Ardennen, plaatsen tot waar ze konden vluchten. Uiteindelijk verdwijnt het ros (de rus?) in het water van de Schelde of Maas. Aanpassen of verdwijnen was de boodschap. Reinout, de eigenaar van 't ros, vluchtte naar het zuiden naar Montauban in het graafschap Toulouse waar – historisch bewezen – West-Germanen kwamen wonen.

Roussillon: Ver in het zuiden ligt Roussillon, dat werd gesticht door een zekere Ruscilius of Roscilius. Sommige Franse taalgeleerden denken ook aan een riet-toponiem (rossel uit roseau). Het dorp is gesticht bij een castrale motte, waarop al in 987 een kasteeltje stond. Ik denk aan een vluchtende delta-rus. Girart de Roussillon was een homonieme naam. Hijzelf kwam met zijn naam uit het noorden, uit de omgeving van Lotharius I.

 

Rijsel

De legendarische reus Finaert woonde in de zevende eeuw op een eiland in de Deule, het fameuze land van Buck.(10) Finaert werd er verslagen door de reus Liederik. De machtsstrijd tussen de reuzen Finaert en Liederik ging eigenlijk over de machtstijd tussen de heidense en heersende klasse met Finaert en de nieuwkomer Liederik. Liederik moest – als toekomstige vorst van Vlaanderen – een deftige opvoeding krijgen en men stuurde hem daarvoor naar het Saksische Engeland. De taal moet toen nog dezelfde zijn geweest. Finaert woonde – zoals de andere rus – in een versterkte plaats tussen het riet op een eiland in de rivier.

In de Brugse Gouden Boomstoet wandelen de wapenbroeders van Finaert mee als de reuzen Grimminck, Grauwelinck, Schaarlippe en Spijkeroen. Een ander verhaal van Finaert speelde zich af op het water van de Leie te Harelbeke. In Rijsel gaat het wellicht over de oudste Liederik. Als men de legendes van hun franjes ontdoet, mogen we onthouden dat het vroegste verhaal ging over rus, lui die aan of op het water woonden en die vorsten waren in dat gebied. Te zien aan de datum, moet de Liederik van Rijsel een ander zijn geweest dan de oudste vorst van Vlaanderen, de Liederik van Harelbeke die uit Laon afkomstig was en die we in de tijd van Karel de Grote situeren. Pas op, hij en zijn opvolgers waren vorsten, geen forestiers van bossen!(11)

 

Douai

De gigant (jaiant) van Douai(12) beschreef men als twee keer groter dan Roeland. Reus en rus werden ook hier al verward. Hij leefde volgens de legende ten tijde van de conflicten met de wikingen. De oude heidense gigant stierf en zijn zoon – de nieuwe gigant – leek mee te doen met de nieuwe machthebbers. Eén van de Merovingische lieden – leude Gélon – werd in het verhaal door de wikingen vermoord. Een andere versie – door Charles Deulin in de negentiende eeuw opgetekend – vertelde over de houthakker Gaylon. Hij was een wild kind, opgevoed door een berin. Hij leek op een beer, maar toen men hem scheerde kreeg hij het uitzicht van een jonge kerel. Die kerel gebruikte in het verhaal een metalen knots als wapen. Gaylon redde o.a. de drie ontvoerde en in duisternis gevangen gehouden prinsessen – Gouden Zon, Zilveren Maan en Morgenster. Het gaat hier nog eens over de overgang van het heidense naar het christelijke tijdperk. Andere missionarissen moesten ook beren confronteren. Ik denk aan Geleyn van Mons, Sint-Amand en Sint-Vaast. De verhalen hadden raakpunten met de geschiedenis van de beer en Baldwin I van Vlaanderen.

CarnavalDouaioudepostkaart.jpg

Reuzen van Douai, begin twintigste eeuw.

 

Steenvoorde

Hier was een bekeerde reus een houtkapper(13) die leefde ten tijde Karel de Grote en het verdrijven van de wikingen, die hier letterlijk de 'koningen van de zee' werden genoemd. Met zijn 'kapmes' versloeg hij op zijn eentje de noordmannen, Denen of Normandiërs (volgens de verschillende versies). Belangrijk is hier om te melden dat het verhaal belang hechtte aan een gekregen zwaard van Karel de Grote, een Frankisch zwaard, beter dan een Saksisch of Deens. De overwinning kwam er omdat men betere wapens gebruikte. De legende vertelt weer de overgang van het heidens naar het christelijk tijdperk.

 

Duinkerke

Hier heette de reus Allowin,(14) dezelfde naam als de heilige Bavo voor zijn bekering. Het verhaal vertelde over de wikingen, die hier reuzen werden genoemd vanwege hun imposant uiterlijk. De wikingen vielen de burgers van de stad aan met hun chef, de kolos Allowin. Hij heerste over heel het Morinenland! Toen hij van zijn boot sprong om de Duinkerkenaars aan te vallen geraakte hij verward in de netten en viel op het strand. De mensen wilden hem doden, maar Sint-Elooi, die in de buurt was, had iets anders in gedachten. Allowin bekeerde zich en hielp de muren bouwen van de stad. Zijn makkers kwamen af om hem te zoeken, maar Allowin sloeg één van zijn vroegere vrienden tot ridder en de anderen vertrokken zonder aan te vallen. Allowin zou nog verschillende keren de stad verdedigen. Hij werd en bleef de mascotte van de Duinkerkse 'visscherbende' tijdens het carnaval.

 

Cassel

De reuzen kregen hier geen echte naam,(15) het waren gewoon reuze mama en reuze papa. Misschien stonden ze symbool voor een groot volk in plaats van een groot persoon. Reuze papa was een Noordzeeman die met bovennatuurlijke krachten constructies bouwde, dijken aanlegde en irrigatiekanalen, enz. Zo maakte hij de streek bewoonbaar. Het ging duidelijk over het sedentair worden van een bevolking. Wellicht ging het hier over de kolonisatie van de Catti op de Casselberg, de Wouwenberg, de Catsberg en omstreken.

 

Meerdere reuzen werden gewoon 'Reus' genoemd en vertegenwoordigden eerder een volk of groep dan een persoon. In Dendermonde liep er in 1463 – in Aalst in 1497 – een anonieme reus mee in de processie. De reuzen van Brussel uit 1543 hadden ook geen naam. In Mechelen had de stoet een reuzenschip mee, wellicht met reuzen van de Noordzee. De meeste reuzen die nu in de steden en dorpen hun rondgang doen, zijn nog altijd vertegenwoordigers van de plaatselijke bevolking. Ze weerspiegelen eigen stukjes identiteit. Het was het volk dat zich moest aanpassen aan de vorsten van de Rus, de Saks, de Fries of de Frank. De bijbelse figuren die meestappen, tonen aan dat de kerk ook daar haar greep op heeft gekregen. Christoffel, de reus die Jezus droeg, was een bekeerde heiden die eerst andere heren had gediend.

 

Van russen naar Russen

Russischekust-1.jpg

De Russische kust van (Frans)Vlaanderen

Op een kaart die de jaren 800 voorstelt in West-Europa lezen we dat de Morinen woonden aan de Russische kust, de 'Littus Ruthenicum' van de Pagus Morinorum, nog gegraveerd tot in de 19de eeuw, o.a. door Petrus Warin. De kaart toont ons de Rus-kust van het Morinenland met Terwaan als hoofdstad. De vele verhalen in Vlaanderen en Nederland over russen of reuzen (rietbewoners) die in burgen woonden langs de waterlopen en die hun macht van grofweg de vijfde eeuw tot in de negende eeuw moesten afstaan aan de Saksen en later de Franken, doen mij besluiten dat ze vanuit die streek uitweken naar het noorden. Die rus trokken vervolgens uit Scandinavië naar het oosten en zuiden om handel te drijven en om ook te dienen als huursoldaat. Er woonden ook Morinen in het land van Rode, in de Pagus Rodanensis. (Lees ook zeker het verhaal van Rollo hierover.) Roslagen heette eerst Roden en veel geleerden tonen die streek van Roslagen (Rodslagen, ros of rodes-wet?) in Zweden aan als de start van de tocht van de Rus naar het zuiden. De roes/rus/Rus stichtten het rijk der Kievse Roes, Koenegard, een voorloper van het latere Rusland. Zij lagen aan de start van de Russische dynastie. Auteur 'Omeljan Pritsak'(16) preciseert dat er 'Rus' uit West-Europa kwamen: A sort of Ruthene-Frisian-Norman trade community called Rus that emerged somewhere in Gaul directed its interests towards the East. 'Orosius' plaatste de Ruthenen/Russen ook tussen de Gallische havens en de havens op de Rijn, wat samenviel met de woonplaats van de Morinen.(17) 'Godfried de Deen' viel de koning van de 'Reussen' aan in dezelfde streek, enz.

Hoe de russen uiteindelijk als Russen Rusland hebben gesticht of minstens vorm gegeven, kan iedereen lezen in mijn boek over de wikingen.

 

Bronnen

1. de Coussemaker Charles Edmond Henri, Chants populaires des Flamands de France uitgave F. et E. Gyselynck, 1856

2. http://www.dbnl.org/tekst/duys001oude02_01/duys001oude02_01_0099.php december 2016

3. van Vaernewyck Marcus (1516-1569), Spieghel der Nederlandscher Audtheyt, een laatste maal in 1829 herdrukt als De historie van Belgis. p. 290-291 http://www.dbnl.org/tekst/vaer003dieh01_01/vaer003dieh01_01_0115.php september 2016 p. 396

4. Citaat: Ketgen Frans (archiefvormer), Officiële wijkboeken 1ste reeks, 1614-1669 "Het Grootwerck", transacties in de schepenregisters van de periode 1561-1614, nr. 2 letter B, 1620 Felixarchief Antwerpen. https://kuleuvenblogt.be/2016/08/26/hand-werpen-in-de-zeventiendeeeuw/ Bronnen: Sleiderink Remco, Hand-werpen in de zeventiende eeuw, augustus 2016 en Krant De Standaard op 29 augustus 2016, p. D7

5. Citaat: In voorgaende tyden hebben Braband, Vlaenderen, Holland, Zeeland en verscheyde andere bewoond geweest...(door) Duydsche, Saxenaeren, Denemerkers en Russen...(met) elk hunnen heer of kapiteyn, van de welke zommige Russen, ander Duydsche en eenige Nederlanders waeren. Te Phanum Martis woonde voortyds ook eenen russischen heer, Gordunus...

6. Voor Herrin: Benezech J. M. G, De Guyse Jacques, Etudes sur l'histoire de Haynaut de Jacques de Guyse Uitgeverij Prignet Valenciennes 1839, p. 46-47

7. Citaat: Om dat zommige Russen waeren...plagt het landvolk op hunne aenkomst te vlugten, zeggende: den Russe is daer weder om ons te vangen en te berooven. Dit is de oorzaek dat vele lieden heden nog meynen dat 'er in onze landen reuzen plagten te woonen.                  van Vaernewyck p. 384-385

8. Was er te Ingelmunster een Anglo-Monasterium, een Angels of Engels klooster, of was daar een klooster op de hoek, het uiteinde van de heerlijkheid van Dendermonde waar Ingelmunster toen deel van uitmaakte? Die hoek kon ook de kant van het moerasgebied van Roeselare zijn.

9. Ingelmunster, oorkonde 1498 op http://vancoilge.net/txt/his_1477-1559.html november 2016 Slag van Ingelmunster: https://nl.wikipedia.org/wiki/Wandtapijt_%27De_Slag_van_Ingelmunster%27 november 2016 en webstek van de gemeente Ingelmunster.

10. Isla zou later evolueren naar Ter Isla, wat Rijsel werd, of La Isla wat Lille werd. Buck was misschien gewoon het land van de beuken: onl buaoka / buc / buch, betekent beuk. Bron: Duthoit Christine, Contes, légendes et récits du Nord-Pas-de- Calais. Editions Suton Saint-Avertain 2015. p. 43-50

Gouden Boomstoet: december 2016 op: http://blog.seniorennet.be/bruggeblog/archief.phpstartdatum=1188165600&stopdatum=1188770400

11. http://laaglandsinfo.jouwweb.be/gevarieeerdeverhalen/waldheren-en-vorsten-van-vlaanderen februari 2017

12. Duthoit Christine p. 34-42

13. Duthoit Christine p. 50-54.

14. Duthoit Christine p. 84-90

15. Vanneufville Eric, Légendes de Flandre Au Fil de l'Histoire. Editions Yoran Embanner, Fouenant 2012 p. 28-29

16. Zakharii Roman, p. 73-74 die gebruik maakt van Pritsak Omeljan, The Origin of Rus: Old Scandinavian sources other than sagsa. Vol. 398 1. Cambridge: Harvard University Press 1981

17.Van Vaernewijck p. 170 en 221: Lucius schryft dat Gorgobundus, koning van Britanien, ten tyde van dezen Blandinius, over zee kwam en het land van Ruthenen (nu Vlaenderen) innam...

Meer uitleg (o.a. over de Russen) staat in mijn boek: Vanbrabant Luc, Een nieuwe visie op Noordzeevolkeren en wikingen uit de lage landen. Boekscout Nederland. Of lees wat meer op mijn twee webstekken:

http://laaglandsinfo.jouwweb.be/ en http://wikingen.jouwweb.nl/boek-wikingen .

___________________________

 

Noot: Over riet, rietbewoners en rieten reuzen in de Romeinse tijd: (Citaat uit een Canvasprogramma over Kelten in onze streken): Kelten vervaardigden metershoge figuren uit gevlochten takken en rietstengels die hun druïden bij wijze van offergave voor de goden in brand staken. Sommige auteurs, o.a. Julius Caesar en Strabo, schreven dat de rieten reuzen tegelijk werden gebruikt als kooien voor krijgsgevangenen of misdadigers die dan als menselijk vuuroffer levend werden verbrand.