Vlaamse vorsten
Waldheren en graven van Vlaanderen
1. De waldheren
Hun geschiedenis kunnen we alleen onder voorbehoud vertellen omdat het over aannames gaat die moeilijk historisch te bewijzen vallen. Toch kunnen we niet anders dan die gegevens vermelden. Wanneer nieuwe ontdekkingen oude ideeën achterhaald maken, kunnen ze altijd worden aangepast. Tot die tijd zijn deze oudste verhalen de enig 'mogelijke' geschiedenissen. Sommige bronnen weten over de eerste vorsten, onze waldheren, niets anders te verzinnen als dat ze boswachters, boslopers of zelfs struikrovers... waren! Weet dat ze in dezelfde categorie thuishoren als een 'Widukind'!
(Lees eerst elders op mijn webstek: Forestier: boswachter???)
2. Onze eerste vorsten van Vlaanderen
Wat vooraf ging:
(De bronnen zijn soms schaars en van latere tijden. Alles is dus onder voorbehoud.)
We starten met de vorsten die over Vlaanderen regeerden toen 'Vlaanderen' nog niet als zodanig bestond. In Wikipedia worden ze als volgt beschreven:
-Richomer, een Romeinse generaal van Frankische afkomst. Vader van:
-Theudemer, een Frankische heerser. Door de Romeinen vermoord. Vader van:
-Chlodio (?-ca.448) was een krijgsheer van de Salische Franken en maakte van de stad Doornik een Frankische hoofdplaats. Ondanks een nederlaag tegen de Romeinen, bleef hij vorst van een gebied van het huidige België tot Noord-Frankrijk aan de Somme. Vader van:
-Merovech (447-458) was hoogstwaarschijnlijk vorst van de Salische Franken. Hij gaf zijn naam aan de dynastie van de Merovingers.
-Childerik I (ca. 436-481/482) was een vorst van de Salische Franken in de omgeving van Doornik. Zijn (niet christelijk) graf werd in 1653 gevonden in de Sint-Brixiuskerk te Doornik, met 21 paarden, een complete wapenrusting, een muntschat, juwelen en een gouden stierenkop. Vader van:
-Hlodwig of Hludwig (ca. 466-511) (Clovis) was de eerste koning van alle Franken.Vanaf hier zitten we met een gesplitste geschiedenis van vorsten over de Franken en vorsten over een deel van het rijk, het latere Vlaanderen. Hij werd met zijn vrouw Clothilde begraven in de basiliek van de Heilige Apostelen in Parijs (Sint-Genoveva). In 1816 is de tombe van Clovis, zonder zijn lichaam, overgebracht naar de abdijkerk van Saint Denis.
-Chlotarius I (Chlotar) (ca. 497-561) Doornik verliest stilaan zijn centrumfunctie. Chlotar ligt begraven in de Sint-Medardusabdij van Soissons.
-Sigebert I (Sigibert) (ca.535-ca.575) was koning van Austrasia en halfbroer van Chilperik I.
-Childebert II (570-596) zoon van Sigebert I
-Chlotarius II (584-629/630) De Frankische koning was een zoon van Chilperik I en Fredegonde. Zijn vader werd vermoord. Zijn moeder was regentes tot hij meerderjarig was.
-Dagobert I (603?-638/639) was koning der Franken van 629 tot 639. Hij was de oudste zoon van koning Chlotharius II.
-Chlodovech (Hlodwig, Hludwig) II was de zoon van koning Dagobert I en zijn tweede echtgenote Nanthilde. Ligt begraven in de kerk te Saint-Denis. Vader van:
-Childerik II (ca.653-675) werd koning over Austrasië van 662 tot 675, na de dood van Childebert de Geadopteerde. Toen hofmeier Ebroin door de stadsgraven van Autun, Parijs en Lyon gevangengenomen werd, kreeg Childerik II er Neustrië en Bourgondië bij. In 675 kwam Ebroin vrij en werd Childerik II met zijn zwangere vrouw Blichildis in een bos nabij Chelles vermoord door opstandige edelen. Dat spoort met het verhaal van Liederik van Buc (bij Dooghe).
Volgens Didier-Georges Dooghe (1):
1. Liederik I van Buc (Childeric II?) (zesde-zevende eeuw +673) hoofdpersonage uit de legende van Liederik en Phinaert, wordt als eerste vorst genoemd. Hij trouwde met Rothilde, dochter van Clotarius II.
Dooghe laat Liederik komen uit de volgende voorouders:
-Clotarius I (+561)
-Sigebert I (575) x Brunhilde (+613)
-Childerbert II (595)
-Diederik II (613)
-Merovee (prins Salvaert van Dijon) door Phinaert vermoord in 621
-Liederik die Ermengarde als moeder had, en via Warnachaire, Chlotarius II en Chilperic I ook tot bij Clotarius I terechtkwam.
2. Burchard (Boschaert, Bouchard, graaf van Kortrijk). Hij trouwde met Helwig, zuster van Wandresigil.
Hij had drie broers:
-Childeric III, heer van Terwaan (Terenburg)
-Atton, graaf van Tourneghem
-Childram I, graaf van Terwaan
3. Childwald (+762, Historald, Hildoald, Estored)
4. Childeric IV (+808) van Harelbeke, graaf van Vlaanderen en in 792 hertog van maritiem Francië. Huwde met Ermengarde van Roussilon en met N. van Friesland. Uit dat tweede huwelijk:
5. Ingelram I (+824, graaf van Harelbeke, hertog van maritiem Francië)
6. Odoacer (Otger) van Aardenburg (+837) trouwde met Anseline, dochter van Ingelram I. en werd zo hertog van maritiem Francië.
7. Boudewijn d'Iserin (862-879)
Met hem zitten we aan het begin van de bekende genealogie van de graven van Vlaanderen.
Bij De Maesschalck (5):
In 1050 schreef een monnik uit de Sint-Pietersabdij te Gent volgende stamboom:
Liederik graaf van Harelbeke verwekte Ingelram. Die verwekte Otger. Die verwekte Boudewijn de Ijzeren.
Volgens De Maesschalck regeerde een zekere Liederik tussen 792 en 836, waarschijnlijk in Sint-Omaars en rondstreken. Ingelram laat hij komen uit het hofpersoneel van Karel de Kale. Hij werd gouwgraaf genoemd in 853 in de streek tussen Schelde en Leie. De Maesschalck schrijft dat bij Odoaker/Otger niet moet worden getwijfeld aan zijn bestaan.
In 1191 werden het graafschap Vlaanderen en Henegouwen voor meer dan 80 jaar verenigd onder één vorst, Boudewijn VIII voor Vlaanderen, V voor Henegouwen. In die periode heeft Andreas van Marchiennes de fameuze titel van 'forestier' uitgevonden!
Bij Wikipedia (6):
Wikipedia beschrijft de 'forestiers' nog als woudmeesters.
1. Liederik I
2. Antonius
3. Burchard
4. Estoredus
5. Liederik II (792 - 836)
Wikipedia maakt van hem de eerste forestier en laat hem trouwen met Richilde, zuster van Dagobert.
Hij kwam uit de streek van Laon en werd door Karel de Grote beloond om zijn strijd tegen de Saksen van Widukind. Zijn beloning maakte van hem een vorst over het Kortrijkse en de Mepsegouw (Mempiscus) waarbij hij bovendien het woudgebied van Harelbeke in leen kreeg. Hij werd begraven in de Sint-Salvatorkerk van Harelbeke.
Deze Liederik werd het hoofdpersonage uit de legende van Liederik en Phinaert.
Op andere websteks werd deze Liederik ook 'gouwgraaf Liederik van Laudunum' (streek van Laon) genoemd.
6. Ingelram (836 - 852)
7. Odoaker (852 - 864)
Hij was markgraaf en forestier van de Vlaanderengouw en graaf van Terwaan en Harelbeke.
Odoaker was wellicht (maar niet te bewijzen) de vader van Boudewijn I van Vlaanderen.
De volgorde van de eerste vorsten in de gravenkapel is te zien bij de foto's: zie 4.
3. De gravenkapel van Kortrijk
De O.L.V.-kerk in Kortrijk dateert van 1205. Ze werd gebouwd in de boomgaard van het grafelijk domein. In 1370 liet graaf Lodewijk van Male een kapel bouwen tegen de kerk aan, de Sint-Catharina kapel, omdat de heilige haar naamfeest had op zijn geboortedag. De gravenkapel is geïnspireerd op de bovenkapel van de Sainte-Chapelle (1243-1248) op het Île de la Cité in Parijs, met haar vier traveeën en binnenmuren met gotische nissen en klare, verticale vensters. De Sainte-Chapelle was de hofkapel van Lodewijk IX. In de nissen van de gravenkapel te Kortrijk schilderde men portretten van de graven van Vlaanderen. De drie eerste nissen tonen ons de (legendarische) eerste vorsten. De hele reeks is rond 1378 geschilderd door Jan van de Asselt in opdracht van Lodewijk van Male. Melchior Broederlam (1407) Olivier Bert (1553) Jacob Vander Hulst (1599) Joos Van Moerkerke (1620) en nog anderen hebben systematisch de latere graven uitgebeeld. (2)(3)(4)
Of de schilderijen in de Gravenkapel identiek zijn aan de oudste werken, weten we niet meer. De kleuren moesten soms een nieuwe laag krijgen en hier en daar zullen de tekeningen ook wel wat zijn herwerkt, maar ik denk dat de algemene voorstelling in zijn geheel wel klopte met wat er vroeger op stond. Alles moest iconografisch passen. Ik denk bv. aan de wapenschilden. Zomaar veranderen kon niet. Probeer maar aan, ik zeg maar wat, de verhaallijn van een sprookje details te veranderen, dat lukt niet, tenzij men weet dat het een moedwillige stijlfiguur is.
Rond 1700 overkalkte men de hele muurdecoratie, zodat die tot in de 19de eeuw verborgen bleef, waarna alles een meer dan stevige restauratie nodig had.
De heer Van Elslande (8) liet mij weten (december 2014) dat de muurschilderingen die zich in de nissen bevinden, 19de eeuwse werken zijn van 'Van der Plaetsen'. De originele werken werden van de muur afgenomen en met karren overgebracht naar de koninklijke Musea voor kunst en geschiedenis te Brussel. Daar zijn ze volgens de heer Van Elslande heel waarschijnlijk verloren geraakt. Zulk slecht beheer van relicten uit onze nationale geschiedenis mag men niet verzwijgen.
4. Uitgebeelde eerste vorsten van Vlaanderen (7)
Graven van Vlaanderen:
1. Boudewijn I met de Ijzeren Arm, de eerste graaf van Vlaanderen, graaf van Saint-Pol
2. Boudewijn II de Kale, naar zijn grootvader Karel de kale, graaf van Vlaanderen, Saint-Pol en Boulogne
3. Arnulf I de Grote, graaf van Vlaanderen, Artesië, Boulogne en Saint-Pol
4. Boudewijn III, medegraaf van Vlaanderen (met vader Arnulf) tot aan zijn dood
5. Arnulf II van Vlaanderen en Saint-Pol
6. Boudewijn IV met de Baard, graaf van Vlaanderen, Zeeland, Artesië en Saint-Pol
7. Boudewijn V de Grote, van Rijsel, graaf van Vlaanderen, Artesië, Zeeland, Valencijn, markgraaf van Ename
8. Boudewijn van Hasnon, Boudewijn VI van Vlaanderen, Zeeland en Artesië, Boudewijn I graaf van Henegouwen
9. Arnulf III de Ongelukkige, graaf van Vlaanderen, Zeeland, Artesië en Henegouwen
10. Robrecht I de Fries, graaf van Vlaanderen en Zeeland, graaf van Holland als regent
11. Robrecht II van Jeruzalem, graaf van Vlaanderen, Artesië en Zeeland
12. Boudewijn VII Hapkin, graaf van Vlaanderen, Artesië en Zeeland
13. Karel de Goede, graaf van Vlaanderen, Artesië en Zeeland
15. Willem Clito of Willem van Normandië, graaf van Vlaanderen, Artesië en Zeeland
15. Diederik van de Elzas, graaf van Vlaanderen, Artesië en Zeeland
16. Filips van de Elzas, graaf van Vlaanderen, Artesië, Zeeland, Vermandois en Valois
17. Margaretha van de Elzas. Zij en Boudewijn (Boudewijn VIII van Vlaanderen) waren voor korte tijd samen gravin en graaf van Vlaanderen, gravin van Zeeland
18. Boudewijn IX graaf van Vlaanderen en Zeeland, ook gekend als Boudewijn VI graaf van Henegouwen en Boudewijn I, de eerste keizer van Constantinopel.
19. Johanna van Constantinopel, gravin van Vlaanderen, Zeeland en Henegouwen
20. Margaretha II van Vlaanderen, gravin van Vlaanderen en Zeeland, als Margaretha I, gravin van Henegouwen
21. Willem II van Vlaanderen, mederegent met zijn moeder over het graafschap Vlaanderen, Willem III van Dampierre
22. Gwijde van Dampierre , graaf van Vlaanderen en Zeeland, markgraaf van Namen
23. Robrecht III van Vlaanderen, Robrecht van Béthune, van Dampierre, graaf (leeuw) van Vlaanderen, graaf van Nevers
24. Lodewijk I graaf van Vlaanderen, Lodewijk II graaf van Nevers, Lodewijk van Crécy, graaf van Rethel
25. Lodewijk van Male, Lodewijk II graaf van Vlaanderen, van Artesië, van Nevers, van Rethel en van Bourgondië
26. Margaretha van Male, hertogin en gravin van Bourgondië, Vlaanderen, Nevers, Rethel en Artesië en hertogin van Brabant en Limburg
27. Jan zonder Vrees, hertog van Bourgondië, graaf van Vlaanderen, graaf van Artesië
28. Filips de Goede
... (zie Wikipedia voor meer uitleg)
2. Boudewijn II de Kale, naar zijn grootvader Karel de kale, graaf van Vlaanderen, Saint-Pol en Boulogne
3. Arnulf I de Grote, graaf van Vlaanderen, Artesië, Boulogne en Saint-Pol
4. Boudewijn III, medegraaf van Vlaanderen (met vader Arnulf) tot aan zijn dood
5. Arnulf II van Vlaanderen en Saint-Pol
6. Boudewijn IV met de Baard, graaf van Vlaanderen, Zeeland, Artesië en Saint-Pol
7. Boudewijn V de Grote, van Rijsel, graaf van Vlaanderen, Artesië, Zeeland, Valencijn, markgraaf van Ename
8. Boudewijn van Hasnon, Boudewijn VI van Vlaanderen, Zeeland en Artesië, Boudewijn I graaf van Henegouwen
9. Arnulf III de Ongelukkige, graaf van Vlaanderen, Zeeland, Artesië en Henegouwen
10. Robrecht I de Fries, graaf van Vlaanderen en Zeeland, graaf van Holland als regent
11. Robrecht II van Jeruzalem, graaf van Vlaanderen, Artesië en Zeeland
12. Boudewijn VII Hapkin, graaf van Vlaanderen, Artesië en Zeeland
13. Karel de Goede, graaf van Vlaanderen, Artesië en Zeeland
15. Willem Clito of Willem van Normandië, graaf van Vlaanderen, Artesië en Zeeland
15. Diederik van de Elzas, graaf van Vlaanderen, Artesië en Zeeland
16. Filips van de Elzas, graaf van Vlaanderen, Artesië, Zeeland, Vermandois en Valois
17. Margaretha van de Elzas. Zij en Boudewijn (Boudewijn VIII van Vlaanderen) waren voor korte tijd samen gravin en graaf van Vlaanderen, gravin van Zeeland
18. Boudewijn IX graaf van Vlaanderen en Zeeland, ook gekend als Boudewijn VI graaf van Henegouwen en Boudewijn I, de eerste keizer van Constantinopel.
19. Johanna van Constantinopel, gravin van Vlaanderen, Zeeland en Henegouwen
20. Margaretha II van Vlaanderen, gravin van Vlaanderen en Zeeland, als Margaretha I, gravin van Henegouwen
21. Willem II van Vlaanderen, mederegent met zijn moeder over het graafschap Vlaanderen, Willem III van Dampierre
22. Gwijde van Dampierre , graaf van Vlaanderen en Zeeland, markgraaf van Namen
23. Robrecht III van Vlaanderen, Robrecht van Béthune, van Dampierre, graaf (leeuw) van Vlaanderen, graaf van Nevers
24. Lodewijk I graaf van Vlaanderen, Lodewijk II graaf van Nevers, Lodewijk van Crécy, graaf van Rethel
25. Lodewijk van Male, Lodewijk II graaf van Vlaanderen, van Artesië, van Nevers, van Rethel en van Bourgondië
26. Margaretha van Male, hertogin en gravin van Bourgondië, Vlaanderen, Nevers, Rethel en Artesië en hertogin van Brabant en Limburg
27. Jan zonder Vrees, hertog van Bourgondië, graaf van Vlaanderen, graaf van Artesië
28. Filips de Goede
... (zie Wikipedia voor meer uitleg)
1. Dooghe Didier-Georges, Le comté de Flandre et ses origines, éditions MCD 2002 p 103
2. Uit http://kortrijklinksbekeken.skynetblogs.be/archive/2006/06/20/portretten-in-nissen-gravenkapel-worden-gerestaureerd.html (oktober 2014)
3. Wikipedia bij: http://nl.wikipedia.org/wiki/Gravenkapel (oktober 2014)
4. Wikipedia bij: http://nl.wikipedia.org/wiki/Sainte-Chapelle (oktober 2014)
5. De Maesschalck Edward, De Graven van Vlaanderen, 861-1384 Davidsfonds, Leuven 2012 p 21-22
6. Wikipedia op verschillende adressen, o.a.:
7. Eigen foto's, gravenkapel Kortrijk (toestand oktober 2014)
8. Van Elslande R, Jan van der Asselt, hofschilder van Lodewijk van Male,
in: De Leiegouw, 29ste jg, 1987, nr. 7, blz. 420-444. (waarbij dank voor de opmerking)
Maak jouw eigen website met JouwWeb