'

Rollo

Kwam Rollo uit Walcheren-Moerenland?

 

Inleiding
In de negende eeuw voeren talrijke 'Deense piraten' op de Noordzee. Daarbij valt, volgens Luit van der Tuuk (1), de centrale positie van Walcheren (Walacria Walichrum Walgri uualgras...) op, strategisch en daardoor militair belangrijk, aan de monding van de Schelde. Hier woonden toen 'Denen', Germaanse laaglandbewoners. Ze woonden toen (nog) niet in Denemarken. Vooral West-Francië en Engeland werden door hen, volgens hun vijanden, geregeld aangevallen, onder andere via de Loire, de Seine en de Theems. De Gentse auteur van de Miracula sancti Bavonis schreef dat de 'Danorum' niet tevreden waren met Walcheren en dat ze elders buit zochten (2). Vanaf de tiende eeuw vinden we de Dani nog meer verspreid en zullen ze zich ook in het noorden organiseren binnen een christelijke structuur om langzaam te evolueren naar een Scandinavische versie van de West-Europese feodaliteit. In die context is het ook normaal dat de oudste drakenschepen zijn gevonden in de Scheldestreek (3de tot 5de eeuw) en niet in het hoge noorden. In het noorden zitten we met die schepen in de 8ste tot 12de eeuw. En als het 'wijkingen' (zie verder) of handelaars waren , moesten die schepen in het noorden zo groot mogelijk zijn.
Kunnen we het moerassig kustgebied van de Aa naar de Schelde koppelen aan een woongebied van de Dani en aan de persoonlijke geschiedenis van de 'Deen' Rollo, legendarische stichter van Normandië? Ik constateer dat al de namen i.v.m. Rollo in het Scandinavische noorden moeilijk te verdedigen zijn. Meer in het zuiden vond ik 'toevallig' namen die verband houden met Rollo. Toeval kan altijd, maar te veel toeval is geen toeval meer... Misschien zullen ooit 'nieuwe' oude bronnen opduiken, maar ondertussen moeten we ons behelpen met de nu beschikbare informatie. Het meeste materiaal kan op verschillende manieren worden geïnterpreteerd. Het komt er op aan om zoveel mogelijk zaken te verzamelen die een bepaalde stelling staven, zodat die stelling de meest aanvaardbare wordt. Over het leven van Rollo en zijn familie bestaan weinig bronnen, en die vertellen ons dan nog eens niet gelijklopende verhalen. Misschien is het best om zo ver mogelijk terug te keren in de tijd en latere kanttekeningen, uitweidingen en recuperaties over Rollo kritisch te benaderen. Als de premissen fout zitten, blijven de latere verhalen voor problemen zorgen. Ik zal proberen om alle namen die betrekking hebben op Rollo te vermelden en te bespreken.

Rollo's leven
'Rollo' is een vleinaam die kan komen van Hruotwolf, Grootwolf, zoals Roeland van Hruotland, Grootland. De Noorse varianten waren Hródulfr en Hróflr (3). Vanaf de twaalfde eeuw gaven Noorse en Ijslandse sagen hem de bijnaam 'ganger', wandelaar, omdat geen enkel paard hem zogezegd kon dragen. Waarschijnlijk berustte die naam logischer op het feit dat Rollo nogal wat zwierf voor hij zijn stek vond in wat later Normandië werd. Wandelaar en Vandaal horen samen: Rollo de Wandelaar, de Wandaal, de Vandaal. En de Vandalen 'wandelden' tot Noord-Afrika! Zijn het ook niet die Vandalen die samen met de Sueven (Zeeuwen?) tot in Noord-Afrika de boel op stelten zetten? Andalusië heeft nog zijn naam aan hen te danken.
De 10de eeuwse 'Rijker van Reims' betitelde Rollo als een piratenleider, zoon van Ketel (4). Dit is de oudste vermelding van Rollo. Van Catillus/Ketel (5) en  de variant Anscatillus is in andere bronnen niets teruggevonden. De 11de eeuwse Dudo van Saint-Quentin, die als eerste de geschiedenis van Normandië vertelde, schreef over een man met veel land in Dacia. Rollo wordt voorgesteld als 'afkomstig uit het oosten', een oosterling. Ketel had twee zoons, Rollo en Gurim of Worm. Rollo en zijn adelijke familie leefden dus al een tijd in 'Dacia'. De koning van Dacia bestreed concurrerende families, waaronder de twee broers. Na een jaar oorlog voeren stuurde de koning een vredesvoorstel. Rollo en Gurim gingen er op in maar werden in een valstrik gelokt, waarbij Dudo duidelijk aan de kant van Rollo stond wanneer hij schreef 'mijmerend over het frauduleuze bedrog verwekt in zijn vijandig hart, begint de verraderlijke koning te vechten'. In het gevecht stierf Gurim, de broer van Rollo. Rollo besefte dat het voor hem niet veilig meer was en vertrok met zes schepen naar Scania (6). Hij was dus geen arme kerel. Scanza of Scania was volgens mij niet het latere Deense Schonen of Skåne van Adam van Bremen. Scanza (7) was al lang gekend in de achtste eeuw, bij het ook al vermaarde Edingen, ver genoeg uit de buurt van Walcheren. Scania of 'Scandia ave'. Nederlands heeft het oude woord 'ave': verder weg. Scandian-ave: Het 'Scandia verder weg', in tegenstelling tot het 'Scandia in de buurt'. Bronnenboeken voor het Scandinavische Scania/Scandia starten met hun historie in de negende eeuw (8). Dat Scanza (g)een eiland was, kan geen probleem vormen, Noorwegen was dat ook (niet). Een eiland kan veel betekenissen hebben, gaande van een echt eiland, tot een land in de vorm van een eiland, of een land omringd door andere stammen of gebieden, een enclave, of een groep eilanden ('t Is één eiland, betekent in het West-Vlaams een hele groep eilanden samen). Scandia was een naam die ook voor 'Zeeland' gold. Fasge (Fakse) werd ook vermeld als Rollo's thuis (9). Fas (Fahsi, Fax, Fasse...) bestaat als Oudnederlands toponiem en betekende 'een plaats waar ruw gras groeit' (10). Kon dat een wat hoger gelegen kustgebied of een Scheldeoever zijn? De Annales Lindisfarnenses omschreven Rollo als een inwoner van het Scheldegebied (11). Via een visioen kreeg Rollo een idee over zijn uit te voeren plannen. Daarbij kwamen zijn mannen in contact met de christelijke koning van de Angelen, Alstem, die Rollo aanduidden als hertog van Dacia. Alstem staat voor Aethelstan, de naam die koning Gudrum aannam bij zijn doop (12).
Dat ze op Walcheren niet zaten te wachten op Rollo is begrijpelijk. Nithard (13) schreef dat Lotharius een verbond afsloot met de 'Deen' Herioldus (Harald) door hem het bestuur te geven over Walcheren in 841. Harald was voordien uit Dania verdreven door koning 'Hárekr Guðröðarson'. Harald had zijn broer Hemming, die de kant van Lodewijk de Vrome had gekozen, toen al vermoord in zijn strijd om Walcheren. Ook Rorik, zoon van Hemming, was door Harald uit Walcheren verjaagd. Die vluchtte naar de Saksen. Rollo kwam ook in conflict met Harald. Lotharius moedigde Harald aan om de bezittingen van Lodewijk de Vrome aan te vallen, vandaar wellicht de verschillende plundertochten langs de Schelde, o.a. te Antwerpen. Het verhaal van de uitwijzing van Rollo speelde zich dus in Zeeland af. Volgens Dudo van Saint-Quentin voerde Reginard I van Henegouwen met de Fries Radbod, een leger aan in Walcheren tegen de mannen van Rollo. Er is dan ook een motief waarom Rollo terugkeerde en Walcheren aanviel. Het zijn ook deze 'Denen' van Walcheren en Schouwen (Scalde) die in de Historia S.Cuthberto vermeld worden als Scaldingi, toen ze onder leiding van Ubbe, dux Fresonum, Engeland onveilig maakten. Een Fries had hier dus de leiding over de Scheldewikingen. Friezen en Denen werkten geregeld samen (14). De ringburgwal op bv. Burgh was dus waarschijnlijk niet 'tegen' maar 'van' die 'Noormannen of Denen'... Al die schermutselingen samen leken niet op ordinaire plundertochten, maar op politieke afrekeningen, machtsgewin en legaliseren van bezittingen, die zich uitstrekten van de Loire tot de Schelde, en waarbij men 'de vijand' altijd heel negatief, en dus vertekend, afschilderde. Binnen de Dani-stammen kunnen we sterke strijdtonelen vermoeden. Schermutselingen bv. tussen wie koos voor Lodewijk, Karel, of Lotharius... Vandalen, Sueben, Saksen, Zeedenen, Zuiddenen, Friezen... werkten samen of vochten tegen elkaar voor hun rechten (de legendarische slag van Finnsburh in de 5de eeuw is daar een voorbeeld van). Karel de Kale aanvaardde misschien Boudewijn als eerste leenman voor Vlaanderen omdat hij bang was dat die het kamp zou kiezen van de Denen die het hele kust- en rivierengebied beheersten. Inderdaad zat Boudewijn wellicht bij die Denen toen hij moest vluchten, want toen hij graaf van Vlaanderen werd, lieten ze zijn gebied met rust.
In 876 verliet Rollo de Schelde en voer via de Seine naar Jumièges (gimegias). Als Rollo met zijn mannen vanaf de Schelde voer, kwam hij uit het noorden en was 'northmannorum' geen vreemde of verkeerde uitdrukking. Hij plunderde de abdij van Sint-Pieter niet, maar zeilde naar de andere oever, naar de kapel van Vedastus, sancti uedasti. Daar plaatste hij een meereizende maagd Hameltrude, hameltrudis, op het altaar, waardoor de kapel voor altijd haar naam zou dragen. Rollo voer door naar Rouen.

Aankomst van Rollo te Rouen (Brussel 15de eeuw)

De inwoners hadden ondertussen al gehoord dat er 'northmannorum' te Jumièges waren. Rollo vond de stad in ruïne (van de Franken?). De stad deed haar poorten open voor Rollo en Rollo gaf zijn woord dat hij de stad niet zou plunderen. In Rouen sprak men 'Deens' en Rollo sprak ook 'Deens'. Waren de mensen van Rouen verre familie met dezelfde roots als Rollo en zijn stam? Bischop Franco van Rouen was pragmatisch en sloot een vredesverdrag met Rollo. Rollo vergewiste zich er van of er geen vijanden (Franken) meer waren en liet daarna de stad met rust. In de 'Chronicon Sancti Michaelis' lezen we '...venit Rollo in Normannia, V Kal December in 876'. Hij en zijn vrienden vonden het land langs de Seine, waar dus al Dani's woonden, een goed land om zich ook te settelen. Vanaf dan begonnen de oorlogen en schermutselingen tegen de Franken, die zelf die gronden ook wilden inpalmen. In zijn geschriften gebruikte Dudo afwisselend en als synoniemen 'northmannos, dani, uit datia, dacigenae, more dagorum (op de wijze van de dani), daci, northmanni, northmannorum (Rollo dux northmannorum)' voor het volk van Rollo. In 911 kwam het tot een vredesverdrag te Saint-Clair-sur-Epte. De koning stelde hem Vlaanderen voor als te krijgen gebied. Misschien dacht de koning dat Rollo zou instemmen, omdat hij uit dat gebied afkomstig was. Rollo kende Vlaanderen en kon vergelijken met het gebied dat hij nu bestuurde en dat meer potentieel had. Hij wist dat de Vlaamse streek vooral uit moerassen bestond, één van de redenen om dit voorstel af te wimpelen. Een andere reden kan zijn geweest dat Rollo doorhad dat de koning twee leiders wilde uitspelen tegenover elkaar om zo zelf sterker te staan of misschien ook dat de koning Rollo wilde officialiseren door hem een moerassig  en redelijk vijandig gebied aan te bieden. Dudo omschreef Rollo in hoofdstuk 5 en 6 als zoon van de vorst van Dacia en Alania, een vorst die er de meeste gronden bezat. Dacia en Alania moesten in West-Europa te vinden zijn. Bij Dudo staat dat ze vanuit het oosten afdreven van Dacia naar Engeland (15). De 'koning-tegenstander' die Dacia wilde veroveren, was jaloers en wachtte het moment af om Rollo en Gumir uit te schakelen. Dudo spreekt bij de verbanning de hoop uit voor Rollo dat hij mag terugkeren naar zijn vaderland, waar zijn voorouders leefden! Dudo lijkt een even belangrijke geschiedenis te willen opbouwen als de geschiedenis van het ontstaan van Rome. Ik denk niet dat het Datia/Daci van Rollo, het oude Dacia en Alania is in Oost-Europa, waar de Germanen misschien, of volgens de legendes, in een heel ver verleden vandaan kwamen (16). Ook de Meldi hebben een dergelijke geschiedenis waarbij men kan vermoeden dat ze vanuit de Donaustreek via Italië en het zuiden van Frankrijk tot in Vlaanderen zijn terechtgekomen (17). 
Dacia staat ook niet voor Denemarken. Denemarken bezat op dat moment geen plaatselijke geschiedenis of bronnen die refereerden naar deze gebeurtenissen. Alania en Dacia in het noorden zoeken, kan volgens mij pas door recuperatie na de 10de eeuw. Ook bij andere auteurs uit die tijd kan men lezen dat de Dani van de vroege middeleeuwen te zoeken waren in West-Europa en dat ze inwisselbaar waren met de 'Northmanni' (18).
Scandinavische relicten zijn, in wat nu Normandië is, nauwelijks te vinden. Al de schermutselingen doen uitschijnen dat het eigenlijk ging over veroveringen op het Karolingische Frankenrijk en dat de vijand naargelang de situatie verschillende bijnamen kreeg zoals Saksen, Friezen, Northmanni, Normens, Norreins, Norois, Noreys, paens ne Sarrazin de Norailgle, Dani, Vandalen, Suevi of Hunnen... 'Denemarken' stond volgens mij dichter bij 'de Dani die tot daar raakten', wat van de streek in die tijd een mark maakte: de grenzen tot waar de Dani/Denen in die tijd zwierven, Denemarken. Het oude Denemarken kan gerust de Scheldestreek zijn geweest.

Europese kopie van een 12de eeuwse Al-Idrisi-kaart
'Denmark' grenst hier aan het 'Franse' rijk.

En de Vikingen duid ik aan als 'mensen die wijken, wiken, naar een ander land uitwijken, vluchten of weggaan (19). Ze voeren ook nog verder noordwaarts: noord-wege. Vandaar dat, als ze later vanuit hun 'wik' (toevluchtsoord, nieuwe thuis) o.a. naar het zuiden terugkeren, ze de uitgewekenen, de wikingen, werden genoemd.
Ook de historische geschiedenis van Denemarken zelf begint pas na het tijdperk van Rollo. Het settelen van die Germaanse 'wijkelingen/wijkingen' bij de plaatselijke bevolking in het noorden deed de behoefte groeien om een nationale geschiedenis te creëren, met de nodige heldenmoed en belangrijkheid. Zo zijn heel wat verhalen uit West-Europa, door mensen die van daar waren gekomen, gerecupereerd door Noord-Europa.
Het levensverhaal van Rollo en zijn vader paste perfect bij de schermutselingen van verschillende groepen Germanen om macht en grond te verwerven. Vooral de Franken lieten van zich spreken bij het veroveren of verdedigen van grondgebied. De Dani en Northmanni hebben in de negende eeuw trouwens hun gronden officieel meest gekregen via verdragen en niet zozeer via veroveringen. Het voordeligst voor de Franken bleek uiteindelijk om met de Vikingen, Denen, Normandiërs, Friezen, Vlamingen... afspraken te maken en verdragen te sluiten. Dit vormt een bewijs dat die stammen daar al langer woonden en dat ze legale garanties wilden voor hun gebieden. De 'barbaren' die er bij wilden horen, imiteerden de politieke structuur van de Franken, o.a. door zich te laten dopen (20). Men creëerde met de naam 'Normand' een status zoals bij de Franken, wat weer wijst op een verankering in een door hen bewoonde streek. Temeer omdat Rollo tijdens de onderhandelingen eigenlijk aan het verliezen was, terwijl hij toch zonder verder te strijden een officialisering kreeg van zijn macht in wat Normandië zou worden. Dat verdrag van 911 is niet terug te vinden in eigentijdse schriftelijke bronnen. De eerste vermelding staat op een charter van 14 maart 918 waar wordt bevestigd dat Rollo grond bezit als leider van de Northmanni van de Seine. Rollo zocht later ook gebiedsuitbreiding naar het noorden, Picardië en Vlaanderen. Dat hij Vlaanderen eerder had afgewezen was misschien een tactische zet geweest. De titel 'hertog van Normandië' zal hij tijdens zijn leven nooit officieel dragen. Flodoard omschrijft Rollo in 923 als 'Ragenoldus princeps Nortmannorum'.
Na enkele honderden jaren kregen we herwerkte verhalen over Rollo: De twaalfde eeuwse 'Orkneyinga Saga' (hoofdstuk 4) recupereert Rollo als een edelman uit Noorwegen, zoon van Rognwald en Ragnhild met als bijnaam 'Göngu-Hrolf', ganger Hrolf, omdat geen paard hem kon dragen. In de Harfager's Saga (21) sprak men over Rolf en zijn broer Thorer, zonen van Rognwald, graaf van Moere en Hild. Rolf werd na een geschil met Harald uit Noorwegen verbannen, reisde naar de Sudreys, wat als de Hebriden wordt aangeduid, maar dat ik als 'zuidereilanden' begrijp, settelde zich op Orkney en verhuisde naar Scotland, beiden eigendom van zijn vader, om uiteindelijk naar Valland (22) te varen en Normandië te veroveren. Het rijmt wel niet dat Harald de eilanden eerst van de piraten had bevrijd en dat we in de 10de eeuwse Rijker lezen dat Rollo een piratenleider was. In de twaalfde eeuwse Historia Norwegie (23) werd Rognwald, Rogwaldi, veroveraar van de Orkneys. Rollo heette er Rodulfus, gekend als Gonurolfr, zonder dat men sprak over een familieband. De Þorsteins saga hvíta (1275-1300) en de Laxdoela saga uit de dertiende eeuw vermeldden dat de stichter van Normandië de zoon was van het Noorse stamhoofd Öxna-Þórir, maar in andere teksten over hem stond Rollo niet bij die stamboom (24). Gekker wordt het nog in de veertiende eeuwse Göngu-Hrólfs saga waar Rollo een zoon werd van Sturlaugr, een Noors 'koninkje' en hij de bijnaam 'wandelaar' kreeg. Die Rollo was vooral actief in Rusland. Waarschijnlijk ging het hier gewoon om een ander personage (25).
In de orale tradities van de Scalden werd over Rollo gezongen als zijnde een broer van Eynarr, jarl van de Orcaden, maar men zong niet over het voor Rollo belangrijke Normandië. De strofe over de moeder van Rollo die smeekte voor haar zoon tegenover Harald vermeldde nergens de naam Rollo (26).
Op een genealogische webstek (27) beschrijft men Ganger Rolf als eerste hertog van Normandië, zoon van Ragnvald I de Wijze, zoon van Eystein Glumra, zoon van Ivar Oplaendinge, zoon van Halfdan de Oude, geboren rond 860 en gestorven tussen 917 en 937 en die trouwde met Poppa en later met Gisela.
De elfde eeuwse Willem van Jumièges (28) sprak over Rollo als over een kleinere leider die Rothomo (Rouen) innam en verder zeilde naar 'Hasdans' op de 'Authuræ' rivier. Hij liet Rollo strijden tegen de Frankische heerser Rainaldus, die werd geholpen door Hastingum (Hasting) van 'Carnotena urbe' (Chartres). Die 'Deen' Hasting had West-Germaanse namen als Haesten, Haestenn, Haesting, Hastein en Alsting (29). Later nam Rollo ook 'Baiocasensem urbem' (Bayeux) in. Daar trouwde hij met Poppa, dochter van de markies van Neustrië, Berengar. Zij kregen een zoon, de latere Willem Langzwaard. Willem schrijft verder dat Karel III de eenvoudige land schonk aan Rollo en zijn dochter Gisla, terram maritimam ab Eptæ flumine usque ad Britannicos limites, opdat Rollo zou stoppen met zijn veroveringen. Daarbij zwoeren 'tota Britannia' en 'ipsius provinciæ principibus Berengerio atque Alanno' trouw aan Rollo.
Willem van Malmesbury (30) liet Rollo de stad Rouen innemen in 876. De Planctus, een 10de eeuws gedicht over Willem Langzwaard stelt dat Willems grootmoeder van overzee kwam toen Rollo op de Orkney-eilanden verbleef. Willem van Jumièges schreef dat Rollo door een Frankische aartsbisschop werd gedoopt in 912 en verder door het leven ging als Robert, naar zijn dooppeter Rodbertus dux.

Doop van Rollo (15de eeuws handboek)

Maar van de titel 'Robert I graaf van Normandië', bestaan geen eigentijdse vermeldingen. Willem vermeldde dat Rollo stierf te Rouen. Flodoard liet Rollo nog leven in 928 en noemde in 933 Willem 'princeps Nortmannorum'. De Chronicon Sancti Michaelis schreef dat Rollo stierf in 917 (31). Wikipedia houdt het tussen 927 en 933 naargelang de taal van het document. Rollo stierf dus 'ergens' in Normandië. Kon dat in de buurt van Le Tréport zijn geweest? In de tiende eeuw installeerde Rollo zich in de streek tot hij er waarschijnlijk ook stierf. Was hij betrokken bij de nederlaag te Saucourt? Tréport werd zo in negende eeuw Normandisch, daarvoor was het Saksisch-Fries. De 'Annales Fuldensis' schrijven onder het jaartal 882: Nordmanni portum, qui Frisiaca lingua Taventeri nominatur... (Een Noordmannen haven, die in de Friese taal Taventeri heet...) Dat oude Frisia (Zie kaart op http://wikingen.jouwweb.nl/boek-wikingen  deel 2) in het zuiden van de Lage Landen, kon zich uitstrekken tot bij Le Tréport of Ulteris portum, de haven ginder, waarschijnlijk gezien vanuit de stad Eu. In dit Saksisch-Fries gebied kan het tweede deel van het woord het Dietse 'tras' of terras zijn. Terras: Horizontale laag grond, veelal onder water ontstaan en blootgekomen door omhoogheffing van de zeebodem of daling van de waterspiegel (op INL). Letterlijk leest men dan d'aventras. Daarbij kan de betekenis eventueel haven-tras (haventerras of tras-haven, tréport) zijn, maar dan zit er tweemaal haven in het woord, wat niet waarschijnlijk is. Dan oogt d'aven-tras (aven-tras, afnemend-terras) waterterrassen waar het water zich terugtrekt bij eb, al veel plausibeler. Het leunt zelfs aan bij de Keltische uitleg. De haven waar men invoer, had verschillende hoogten naargelang het getij. Het was dus belangrijk om te weten wanneer het eb of vloed was, want de diepgang kon door die 'trassen' bedrieglijk zijn. Uiteindelijk moest men zelfs de haven tot tweemaal toe verleggen. D'aventras-haven of Daventre portu of Taventeri portum Nordmanni konden allemaal evolueren tot Le Tréport! (d'aventras, taventeri(s) haven, Tré portus, Le Tréport.)  De webstek van de gemeente Le Tréport start met haar geschiedenis als volgt: Tréport ziet de Normandiërs toekomen rond 859. In de 10de eeuw installeert Rollo zich in de streek tot hij er ook sterft (34). Tréport werd zo in 9de eeuw Normandisch, daarvoor was het Saksisch-Fries.... Er waren Friezendorpen tot aan de Seine.
Rollo werd begraven te Rouen, maar tijdens de Franse revolutie vernielde men zijn graf. Volgens Vital stond o.a. het volgende op zijn epitaaf: In het midden van de veldslagen overwon hij de vele moedige cohorten van Dacia. Friezen, mensen van Walcheren, van de Halba (Alba, Aa/Aube?) en die van Henegouwen die tegen hem in opstand kwamen, moesten voor hem op de vlucht... (35)
Voor Rollo's tijdperk waren er ook al schermutselingen geweest in West-Europa. Eén van de bekendste daarbij was Godfried de Deen, vader van Ogier, zoon van Doon van Mainz. Ogier van 'Denemarken' werkte samen met Karel de Grote, maar was bij momenten ook zijn vijand. Godfried, die ooit vanuit Gent van alles aanviel, wilde zijn leenplichten niet nakomen en daardoor verbleef zijn zoon Ogier als gegijzelde aan het hof van Karel de Grote, o.a. in de burcht van Sint-Omaars. Ogier kreeg 'Dennmarck' van zijn vader. (Die vader leefde dus meer in het oosten) Waar lag die mark? Hij werd in de Nederlanden gezien als een Brabander, neef van Karel de Grote en kleinzoon van Pippijn. De zoon van Ogier heette Baldwin, een heel courante naam bij de Vlaamse adel. Volgens d'Avril (36) heette hij Godfried d'Ardennemark.

 

DNA
Een boeiend verhaal zijn de toenemende resultaten die worden gepubliceerd over de indeling van mensen volgens hun DNA-profiel. Wat opvalt, is de moeilijkheid om de Deense, Normandische en Vlaamse voorouders uit elkaar te houden. Een wetenschappelijke zoektocht van 'wie naar waar en wanneer' verhuisde, blijkt uiterst noodzakelijk. In de toekomst zullen heel wat conventionele geschiedenissen moeten worden herbekeken. Wilson en Moffatt (32) vonden recent maar weinig sporen van R1a1a bij sommige van de Schotse Anglo-Normandische gezinnen, en Wilson speculeerde over 'Franse' in plaats van Noorse genen. Misschien is het antwoord dat het grootste deel van de Schotse Anglo-Normandische families eigenlijk Vlaams-Normandisch waren op de ydna lijn (de achternamen neigen naar Vlaanderen). Men zou dan een overwicht van R1b verwachten, en dat is blijkbaar wat ze hebben gevonden in deze gezinnen. Op de webstek van de Clan-Campbell familie staat dat heel wat Schotse adelijke huizen en nakomelingen van de Normandische Rollo gelinkt kunnen worden aan de oude Vlaamse adel. Citaat: ...De gerelateerde Normandische families die afstammen van Gommeri Ingvarsson en Rollo "Granger" delen blijkbaar een gemeenschappelijke vaderlijke voorouder met prominente Schotse namen die verband houden met de Vlaamse adel, waaronder Baird, Buchanan, Cameron, Campbell, Crawford, Douglas, Fleming, Graham, Hay, Lyle, Murray, Seton en Stewart... (33) 
Een andere webstek over stambomen toont aan dat ook anderen het 'Moere' van Rollo in België plaatsen (42).

De uit Normandië komende SinClair's in het huidige Schotland beweren dat hun stamvader een nazaat was van Rollo. Hun vroegst te traceren voorouder was Richard de Clare, (58) zoon van Gilbert, zoon van Richard I van Normandië, die kleinzoon was van Rollo. Richard I werd opgevoed aan het hof in Vlaanderen. In de familiestamboom lezen we namen als Comyn, Balliol, Bruce, de Burgh, ... allemaal namen die eigenlijk uit dezelfde streek van Rollo's (Morinen)land (kunnen) komen. (Comyn uit Komen-Comines, Balliol uit Belle-Bailleul, Bruce uit Leuven en Brugge...) 

Gebruikte namen bij Rollo's oorsprongsgebied
Laten we alle namen bekijken, ook van de noordelijke sagen, die worden gebruikt om Rollo en zijn oorsprong aan te duiden. Kunnen we die namen aantonen in West-Europa? Wellicht kregen ook hier, bij het 'samenstellen' van de historische verhalen, de namen een Noord-Europees karakter.

Rollo. Toponiemen met Rollo zijn in Vlaanderen te talrijk om te negeren: Rollegem, Rollencamp, Rollancourt (Arras) Rollancourt (Cambrai) Rollant Valcel, Rollepot, Rollez (43). Rollo was een wolfsnaam, die al vroeger in de streek voorkwam. In Beowulf (44) komt men koning Wulf tegen en een zekere Wulfgar, leider van de Wendlas tegen de Vandali. En Rollo was een Vandaal. De Hastings startten hun huis met een Wulfa en een nakomeling Aldwulf. De Merciërs kenden een Wulfhere zoals in Wulveringem. Familienamen met 'wolf' en 'wulf' zijn heel frequent in Vlaanderen en toponiemen met wolf komen heel regelmatig voor (45). Franse taalkundigen verwijzen bij Rollo ook naar Roeland (zie verder). Nemen we 'Rollegem' in West-Vlaanderen als voorbeeld: Al in de 6de eeuw woonden Germanen in de streek. Rollegem wordt voor het eerst vermeld in 1164. Het droeg de Germaanse naam 'Hrodilinga-haim' en dat betekent haim, heem of woning van de Rodelingen, afstammelingen van Rollo. Zie hieronder ook bij het land van 'Rode'.

Uit de korte rijmkroniek van Vlaanderen (1431):
30 Int jaer VIIIC ende viere.
Diederic de Vriese vaeliant
Was deerste grave in Hollant
Alsmen screef VIIIC ende LXIII jaer.
Roel de Deyne wan tlant daernaer
35 Van Normandien, ende crachtich,
Int jaer VIIIC ende LXXXV.

Nederlands:
30 In't jaar 800 en vier.
Diederic de Vriese de dappere
Was d'eerste graaf in Hollant
Als men schreef 800 en 63 jaar.
Roel de Deyne won 't land daarna
35 Van Normandien, en krachtig,
In't jaar 800 en 85.

Diederik de Fries en Rollo de Deen worden hier beschreven als Vlaamse personen in een uitdijend Vlaanderen.(60)

Alania wordt genoemd. De in Vlaanderen bestaande familienamen die van 'Alanen' afkomstig waren, zijn talrijk (37). Ze duidden misschien dorpen aan waar Alanen woonden die uit het oudere Alania afkomstig waren. De naam Allen is in Engeland gekend sinds Willem de Veroveraar. In Normandië zijn familienamen met Alain ook duidelijk aanwezig.

Moere (More Møre Moer Maer Môrlant (38)) is een algemene naam voor een veen- of moerasgebied, dat als plaatsnaam en familienaam (39) is overgebleven. Moere, nu in West-Vlaanderen, was een plaats die in de tijd van Rollo aan zee lag. De schepen van Rollo konden zo bij zijn woonplaats liggen aangemeerd. 'De Moeren', ook aan zee, liggen nu in Frans- en West-Vlaanderen. Zeker is dat Rollo de streek rond Saint-Omer later, na zijn uitwijzing door Harald, ook aanviel. Ook Zuiddorpe in Zeeuws-Vlaanderen heette ooit Moere. Dudo geeft Rollo de bijnaam 'Moericus', van de Moeren. Kan dat Moereland het land van de Morinen zijn? De beroemdste bisschop van Rouen, Rollo's hoofdstad, kwam uit de streek van de Morinen! In het 13de eeuwse Gudrun-verhaal, gebaseerd op oudere verhalen, komt een Siegfried (Sivrit) van Môrlant of Môrriche voor. Moeten we hier de historische figuur van de Deen Sigfred (930-965) uit 'De Moeren' (Ardres, Guines) in herkennen? (40) Môrland was de naam van het bisdom van Terwaan. Te bedenken dat vlak bij Moere de gehuchten 'De Engel' in Ichtegem, 'Engel, Engelbeke' en 'Moerlete' in Aartrijke en 'Engelbeek, Ange' te Eernegem bestaan. Woonden daar Ynglingar, een naam uit de stamboom van Rollo? (Angelen, Engelen (41)). Misschien moeten we hier de oudste versie van de 'Ynglinga saga' plaatsen.
Rognvaldr, graaf van Møre, vader van Rollo komt uit 'bewerkte' Ijslandse sagen van eeuwen later. Rognvaldr zou volgens dezelfde bronnen de zoon zijn van Eysteinn Glumra, zoon van Ívarr, zoon van Hálfdan de Oude (42).

Upland, Ipland of Opland.
Waarschijnlijk is dit gewoon een bevestiging dat Rollo een jongen 'van de buiten' was. De term is in West-Europa overal te vinden.
-Het staat in het West-Vlaams voor 'een verhoogd terrein'. Die veilige hoogtes bij de zee waren er duidelijk ook bij Moere (14m, 16m, 21m...).
-Oplanden betekent ophopen. Upland of oplaendinge (een naam uit de stamboom van Rollo) betekent dan 'één door mensen opgehoogde plaats'. Kon dat in de delta's van de Aa tot de Schelde liggen?
-De algemene betekenis voor Upland is 'het platteland of het hinterland ' in contrast met de stad. Dit toponiem komt veel in Engeland voor. Een Oppelander was iemand van de buiten. Rollo kan hier de bijnaam gekregen hebben voor iemand die van het platteland afkomstig was, een 'uplendisc man'(Oudengels). Upland kan best een bijnaam zijn geweest die pas later familienaam werd (58). Samen met de naam 'Moere' kan dit er op wijzen dat Rollo niet uit een of ander belangrijk stedelijk gebied afkomstig was, maar dat zijn familie vanuit het hinterland kwam.

Datia of Dacia: De Dania of Denen waren een volk dat misschien in een ver verleden uit het noorden via het oosten en zuiden in West-Europa belandden. Dacia werd de oudste naam van wat nu Normandië is. Misschien waren de Meldi (46) daar een onderdeel van. De namen Dania en Dacia werden afwisselend gebruikt. De West-Europese stamboom van de Dani startte met Scyld. Dat hoort bij de Scheldestreek en de Scheldevikingen. Dani bestonden o.a. uit Scyldingen, met een Healfdani-aftakking, en uit Ingwinen. -ing toponiemen zijn legio in West- en Zuid-Vlaanderen. Een nakomeling van Scyld was o.a. een Hrothulf (Hrolfr, Roluo: Rollo). Bij de Scyldingas vinden we Wulfingas en bij de Windlas een Wulfgar. In het Oud-Engels werden de Yngling geïdentificeerd met de Scylfings. Het begrip 'Schelferinge/Schelveringe' (uit scelf, Angelsaksisch 'scylfe') komt voor in Zeeuws- en West-Vlaanderen. Het waren planken beschotten om iets van de oogst te bewaren (meestal hooi) of aarden wallen om stukken land te scheiden. De Schelveringe was ook een waterloop op het eiland Schouwen in Zeeland, die de duinen van de rest van het eiland scheidde. Het volk dat op zulke manieren haar oogst bewaarde, of dat langs de waterloop woonde, kon zeker die naam gebruiken.
Voor de betekenis van 'den' of 'dan' hoeven we echt niet ver te zoeken. In de West-Germaanse talen (47) betekent dat een vlakte, een lare, een schuilplaats, een vallei, verwant aan de 'wik' van de wikingen. We moeten voor de Denen of de Dani in de richting zoeken van 'bewoners van een laaggelegen gebied dat als schuilplaats dienst kon doen': Laaglanders dus of 'Nederlanders'! De Schelde-delta en de Aa-delta bij Saint-Omer lijken me daarvoor ook ideale plaatsen (48).

Leeuw. Rollo staat in een achttiende eeuws boek met een leeuw als wapen (49 en ook eerste afbeelding). Heeft Rollo een West-Europese leeuw als symbool? Vlaanderen veranderde rond die tijd misschien zijn wapen in een leeuw om zijn legitimiteit tegenover 'de andere leeuwen' aan te duiden? Staan de twee leeuwen op Rollo's vlag voor het gebied van waar hij kwam en het gebied waar hij naartoe is gegaan? Of om een dubbele macht aan te duiden? Het is intrigerend hoe men rond Rollo, Vlaanderen en Normandië gelijkaardige leeuwen tegenkomt op wapens. Gebruikte Rollo de leeuw van Roeland als voorbeeld? De kleuren rood, geel en blauw vallen daarbij op. Ook de latere wapens in Nederland en Engeland kwamen van uit die richting. Het wapen van de West-Vlaamse gemeente Staden komt van de adellijke familie de Carnin die de titel van Méricourt (Maeri-curtis) had, hof van Moere in Morinenland. We zien drie gele leeuwenkoppen op rood, met blauwe tongen.

Staden

De leeuwen op de vlag van Normandië zijn ook geel op rood en hebben ook de blauwe tongen van de Moere-streek.

        

Valenciennes             Laag-Normandië              Aquitaine             Engeland            Wales 

Het huis van Dampierre start in de 11de eeuw met 'Guitier/Witier de Moëslains († 1080), seigneur de Dampierre-sur-Aube et Meslain'. Dit is het (uitgestorven) wapen, de gueules, à deux léopards d'or.

 

Dampierre 

De Dampierres die later via huwelijk over Vlaanderen regeerden, gebruikten de Vlaamse leeuw. Het rode wapen is te zien op het belfort van Sluis. Willem van Ieper, burggraaf van Ieper en gouverneur van Kent, voerde als wapen een gaande leeuw (zoals de Normandische leeuwen) mogelijk geërfd van zijn vader Filips van Lo. Waarschijnlijk heeft Filips van de Elzas het wapen overgenomen, maar van de gaande leeuw een klimmende leeuw gemaakt, de bekende Vlaamse leeuw.

Het is ook opvallend hoe het Frankische koningshuis nooit leeuwen gebruikt als wapen. Op een bepaalde prent staat Karel de eenvoudige op een leeuw (zie afbeelding). Wilde men zijn macht tonen over de 'leeuwenstammen'? Zijn de leeuwen op de praalgraven niet alleen een teken van moed, maar soms ook een teken van onderwerping? In het Nederlands betekent 'zij liggen aan mijn voeten' onder meer 'ik heb ze in mijn macht'. Symbolen zijn altijd belangrijk geweest, zeker in de heraldiek, waardoor iedereen elkaar of elkaars stam direct kon herkennen. Wie wat van geschiedenis kent, kan de volgende symbolen direct koppelen aan bepaalde volkeren of stammen: bijen, adelaars, beren, paarden, everzwijnen, draken, eenhoorns, rozen, lelies, sterren...

Karel de Eenvoudige (Jean Du Tillet - Recueil des rois de France. Bibliothèque nationale de France.1501-1600) 

 

Het land van Rode, land van de Scheldevikingen
'Pagus Rodanensis' was een gouw ten oosten van het Zwin, al vermeld in 707 (kopie uit 941). De stad Aardenburg/Rodenburg dankt haar naam aan deze pagus, die weer zou zijn afgeleid van een rivier, de Rodana of Rodanos, wat we als Rodebeek kunnen aanduiden. De pagus Rodanensis omvatte de streek van Oostburg en Rodenburg, en reikte tot Maldegem, Adegem en Westkapelle. De laatste vermelding van de gouw dateert uit de tijd van Karel de Kale (840-877)(50). Het gebied bezit veel 'rode'-toponiemen (51).

Het land van Rode, Rouen
Enkele oude namen voor de stad waren Rotomagos, Rodom, Rothom, Rudhûm... Zijn dat verwante toponiemen met Rode? Eenzelfde Robec of Rodebeek (52) als in Aardenburg/Rodenburg stroomt door Rouen. Lajoye (53) zag geen consensus wat betreft de betekenis van de naam Rouen. Bij de Germanen vond hij Rotum, Rothum, bij de Angelsaksen Roðem. Dat was voor hem een goede reden om naar Scandinavië te springen met een daar gevonden Ruða en Ruðuborg. Voor Gicquel (54) betekende Roland 'pays de gloire' (gloire van hruot-groot) en Rotomagus (Rouen) ook 'pays de gloire' (ook van hruot). Rollo (Rollon in Frankrijk) en Roeland (Roland in Frankrijk) zijn perfecte homoniemen en beiden waren afkomstig uit dezelfde streek (zie op deze webstek bij Roeland). Wilde Rollo op Roeland lijken?(59) Victrice (55) (330-407) werd waarschijnlijk geboren in Moere-Môrlant, de Scheldestreek bij de Morinen. Hij was eerst een Romeins legioensoldaat voor hij zich bekeerde tot de christelijke godsdienst.
In 585 spreekt Gregorius van Tours over 'seniores Franci' in Rouen, 'Germanen'.
In 650 wil Saint-Ouen Frankische heidenen in het diocees van Rouen evangeliseren. 'Ouen' komt van het Germaanse 'Aldwin' of 'Edwin' (oude of edele vriend) (Saint Oën, Dadon, Audoenus, Audouin, Audoën, Lohen, Lohan, Dodon, Ewen, Even, Oyn op Wikipedia)
Olav II, eerst viking, dan koning en later patroonheilige van Noorwegen (995-1030) liet zich, toen hij nog huurling was, dopen in Rouen.
Een Arabisch reiziger, Abraham Ben Jacob, spreekt van Rudhûm in het land van de Farandj (Franken). Hij schrijft dat het volk een zalm 'salmûn' en een gans 'ghâns' noemt, een bewijs dat de West-Germaanse taalgrens in de 10de eeuw nog ver in het zuiden lag.
De Normandische annalen schrijven dat in de middeleeuwen, de schepenen van Rouen regeerden op zijn Vlaams, een zoveelste verband! (56)

 

De taal van Rollo
Na zijn 'benoeming' werd Rollo verwacht aan het hof van Karel de Kale. Hij stelde er zich voor met een groet in het Diets 'Bij Got' (57). Die woorden wilden de koning en zijn hofhouding niet meer begrijpen, integendeel: ze dreven er de spot mee. Een duidelijke aanwijzing dat het Germaans geboren Frankenrijk hier op zijn einde liep en misschien ook een aankondiging voor vele latere conflicten tussen het Germaans blijvende Duitsland en de zich romaniserende Germanen van het latere Frankrijk. Na duizend jaar is dit (in België) nog altijd een twistpunt. Karel en Rollo moesten met elkaar praten via een tolk. Dat 'bigot' was geen Scandinavisch, wel West-Vlaams/Saksisch van de 'Denen', de taal van het land van Rode. Elders op deze webstek staan honderden voorbeelden die aanduiden dat zowat alle plaatsnamen en familienamen in Normandië niet met het verre noorden, maar met het dichte noorden te maken hebben, Saksisch Vlaanderen, Friesland en Kent. Ook de substraten uit de Normandische streektaal duiden meer op een West- dan op een Noord-Germaanse origine. In Rouen sprak men een West-Germaanse taal. De oudste teruggevonden runenteksten, ook in Denemarken, zijn volgens Looijenga (zie bij 'Twee kistjes') duidelijker geïnspireerd op het West-Germaans dan op het Noord-Germaans... 

De blauwe leeuwen van Dacia
Zürich, Schweizerisches Nationalmuseum, Wappenrolle 1330-1345 perkament

Bemerk de rode klauwen. De leeuwen staan naast de drie rode leeuwen van Engeland. Die blauwe leeuwen komen overeen met de leeuw uit het huis van Leuven, die de 'Normandische' familie de Bruce gebruikte. 

 

Het wapenschild van 'de Bruce': Louvain

Verwante blauwe leeuwen zijn ook te zien op het wapenschild van Brugge en dat van de Normandische familie 'd'Estouteville'.

 

    

Brugge                                                   d'Estouteville

 

Karel de Goede, graaf van Vlaanderen (van 1119 tot 1127) was een kleinkind van Robrecht de Fries via zijn Vlaamse moeder en had een Deense vader. Hij toonde in zijn gevierendeeld wapen nog eens de band tussen de (oude) Denen en de Vlamingen.

 

wapen van Karel de Goede (De cronicke van Vlaenderen)

 

Scandinavische namen (Wikipedia)
Fakse (Fasge, Fauske, Faxe)
De plaatsnaam Fakse in Denemarken komt uit het Oudnoors en betekent 'paardmanen', misschien omdat het op een lange heuvel was gebouwd. De stad werd pas geattesteerd in 1280 en de eerste kerk werd in 1440 gebouwd. Van Rollo geen spoor. Fauske in Noorwegen is genoemd naar de oude Fauske-boerderij (Oud-Noors: Fauskar). De naam komt van fauskr, wat 'oude en rotte boom' betekent. Geen Rollo.
Scania (Skåne, Skaane, Frans Scanie, Nederlands en Duits 'Schonen')
De Romeinen dachten dat Scania – waar het ook lag – een eiland was, Scanza-eiland. Scania komt voor het eerst voor in een 9de eeuwse tekst. Harald Blauwtand regeerde er in de 10de eeuw. De naam kan komen van de Germaanse wortel * Skaðin-awjã, wat schade-eiland kan betekenen. Geen Rollo te merken in de geschiedenis.
Møre (Meore, Moere)
Uit het Oudnoors Mǿrr (oceaan, zee, kuststreek). Zweden heeft een Möre. Geen spoor van Rollo.
Oppland (Opland, Upplǫnd, Opplanda)
Het binnenland van Noorwegen werd vroeger Upplǫnd (hoge landen) genoemd.
Men ziet 'Opland' als een bestuursplaats in het wikingentijdperk waar volgende personen regeerden: Eystein, vader van Asa en Halfdeen Witbeen, Halfdeen de Oude (ca. 750), Ivar Halfdeenszoon (ca. 770), Eystein de luidruchtige, Ivarszoon, vader van Ragenwald Eysteinszoon (788), grootvader van Rollo. Maar het Opland van Rollo kan moeilijk hier zijn geweest omdat er geen enkel bewijs of vermoeden te vinden valt voor de beweringen.
In Zweden is er een Uppland, deel van Uppsala. Niets over Rollo, maar... Gamla Uppsala, net buiten Uppsala in Zweden, was een belangrijk religieus, economisch en politiek centrum in de 3de en 4de eeuw. Gamla Uppsala was bekend in Noord-Europa als de residentie van de Zweedse koningen van de legendarische Yngling-dynastie. Inderdaad kwam de Yngling dynastie vanuit West-Europa in het noorden. (Zie mijn boek in het Nederlands: Een nieuwe visie op Noordzeevolkeren en wikingen uit de lage landen.) De plaats moet voor de nieuwkomers heel aantrekkelijk zijn geweest om zich te settelen.

 

Besluit
Al het voorgaande blijft zijdelings bewijs, maar in het noorden ontbreekt zelfs dat. Het is aan de Scandinaviërs om evenveel zaken te vinden om 'Rollo' te claimen binnen de geschiedenis van Uppland of Møre. De West-Europese relicten met hun onderlinge verbanden overtreffen de latere Noorse of Deense aannames i.v.m. Rollo. Als er in het noorden al sprake was van een Rollo, kan dat alleen een (Russische) naamverwant zijn geweest. De 'Normandische' Rollo is voor mij tot nader order een 'Deens morinenkind' uit Vlaanderen-Zeeland.

 

---

 

Bronnen
1. http://www.gjallar.nl/index.html  
2. Miracula sancti Bavonis, Holder-Egger, 1888, p 596
...Piratae Danorum sedibus suis non contenti, Walachram. petentes, cuncta devastant...
3. Andere gebruikte namen voor Rollo: Rolle, Roulles, Roluo, Rou, Rous, Roul, Roulf, Rodolf, Rodolfus, Radulf, Radulfus, Raoul...
4. Richerus Remensis, Richeri historiarum quatuor libri (995-996): Poinsignon A.-M, Histoire de Richer en quatre livres, Publiée par l'Académie Impériale de Reims, avec traduction, notes, cartes géographiques et Fac simile du manuscrit de Richer (Google eBoek) Reims 1855 Tome I, I, XXVIII, p. 56 ...dux piratas Rollone filio Catilli...
5. De familienamen 'Ketel, Van Ketel, Ketels, Ket(t)elle, Quetel, Kettel, Kethulle Cattel, Catel, Cateel, Katiel'... zijn nog courant in Vlaanderen.                                            'Anscatillus' wordt ook vermeld als naam. Heeft die naam te maken met namen die ook nu nog in Normandië bestaan? Normandische namen zijn o.a.: Anque, Anquetil, Anquetille, Anctil, Anquety, Amptil, Anketell.
Asketil vindt men terug in de volgende toponiemen:
Anquetot Ancteville (Ansketevilla 1196) Anctoville-sur-Boscq (Anschitilvilla 1159) Ancourteville-sur-Héricourt (Anschetilvilla 1024) Ancretteville-sur-Mer (Anschetevilla 12de) (Ook de naam 'Arnketill' (Arendketel) lijkt mij verwant. Gevonden namen van het eerste deel bij ons: Arnsbold, Arnold, korte vorm: Arn(e), Arnulf)
Toponiem in Frankrijk: Kettelstroem (Sint-Omaars)
Toponiemen in België: Ketelvest Ketelpoort (Gent) Ketel (Raatshoven-Racour)
Toponiemen in Nederland: Ketel (Schiedam) Ketelambacht (Rotterdam) Ketelwiel (Wielse Hoef) Ketel (Sprundel)
In het Nederlands kan het worden hertaald als 'Anseketel Aseketel' (Ans ase, God) wat kan worden opgevat als 'goddelijk vat' (Wordt bij de katholieke litanie Maria ook niet geroemd als goddelijk vat voor moeder van God?) De beroemdste 'aseketel' staat in Denemarken in Gundestrup. Hij dateert al van de eerste eeuw voor Christus. Zulke vaten waren een symbool van de eeuwigheid en misschien wel een voorloper van onze doopvonten.
6. Dudo van St.-Quentin, Gesta Normannorum, An English Translation, editor: Felice Lifshitz, op: http://www.the-orb.net/orb_done/dudo/dudindex.html  (januari 2015, volgens Fécamp-Berlijn manuscript)
Latijnse versie (januari 2015) op:
http://www.hs-augsburg.de/~harsch/Chronologia/Lspost11/Dudo/dud_no09.html  
Enkele (zelf) vertaalde fragmenten in het Nederlands:
uit 5:
...For we have renounced our ancient-established usage, wherefore the populace of the Dacian nation, enduring so very many evils, is being annihilated. Therefore, king, care for this realm, which you ought to rule with peace-making sovereignty, through that usage of a former time. Let Dacia be purged of the baleful plague of its most vile enemies, so we who are left behind may be able to live and rest in perpetual peace.
...Want wij hebben onze oude gevestigde gebruik afgezworen, waardoor de bevolking van de Dacia (Datia) natie, die zo vele kwaden verdraagt, wordt vernietigd. Daarom koning, zorg voor dit rijk dat je moet regeren met vredestichtende soevereiniteit, door dat gebruik uit een vroegere tijd. Laat Dacia worden gezuiverd van de onheilspellende plaag van zijn meest verachtelijke vijanden, zodat wij die achterblijven in staat kunnen zijn om te wonen en te rusten in de eeuwige vrede.
...Attentively assenting to their deliberations, and swiftly sending his enjoining ordinance throughout the land under his sovereignty, the king has ordered the viceroys of that land to come to him on a prescribed day to learn which nephews and sons the lot of expulsion has hit upon.
...Aandachtig instemmende met hun beraadslagingen, en met snel verzenden door het hele land van zijn aansluitende ordonnantie onder zijn soevereiniteit, heeft de koning bevolen dat de onderkoningen van dat land naar hem moesten komen op een voorgeschreven dag om te vernemen op welke neven en zonen het lot van uitzetting had gevallen.
Hierna wordt vermeld hoe de jonge adel heel onzeker werd over hun lot.
...But in the region of Dacia there was, in those days, a certain old man, most opulent with an abundance of all goods, and surrounded on all sides by a crowd of innumerable warriors, a man who never lowered the nape of his neck before any king, nor placed his hands in anyone else's hands in committing himself to service. Holding almost the entire realm of Dacia, he claimed for himself the lands bordering on Dacia and Alania, and by force and power he subjugated the populace to himself through very many battles. For, of all the easterners, he was the mightiest due to his superior strength and the most distinguished due to his cumulated surplus of all the virtues.
...Maar in de regio van Dacia was er, in die dagen, een zekere oude man, heel opulent die een overvloed aan goederen bezat en aan alle kanten omringd werd door een menigte van talloze krijgers, een man die nooit zijn hoofd verlaagde voor een koning, noch zijn handen legde in andermans handen om zich dienstbaar te tonen. Hij bezat bijna het hele rijk van Dacia, en claimde voor zichzelf de landen die grensden aan Dacia en Alania, en door zijn kracht en macht onderwierp hij de bevolking door vele veldslagen. Van alle oosterlingen, was hij de machtigste vanwege zijn superieure kracht en was hij de voornaamste vanwege zijn gecumuleerd overschot van alle deugden.
De koning wilde de adel dus weg uit Dacia, waarbij hij de bezittingen en inkomsten van hen zou stelen. Rollo en Gurim werden beschouwd als de rechtmatige leiders waar de jonge adel hulp om smeekte. Er staat letterlijk dat de jonge adel de voeten kuste van Rollo en Gurim. De koning reageerde door op te trekken naar de steden, kampen en versterkingen van Dacia waar de vader van Rollo, nu hertog van Dacia genaamd, over regeerde. De vader was ondertussen gestorven, maar de koning wilde zich wreken op de twee zoons. De plaatselijke adel, vooral de jeugd, maakte zich klaar om de aanval af te weren.
Rollo spreekt voor het verzamelde leger:
... If indeed the king of this realm is attempting to step over us and to attack the authority of our monarchy and to ruin us and all of you, let us, both in anticipating and in resisting his arrival, occupy like an enemy the land under his own rule,before he seizes the land of our hereditary lordship.
...Als de koning van dit rijk inderdaad een poging waagt om over ons te stappen en het gezag van onze monarchie aan te vallen om ons en jullie allemaal kapot te maken, laat ons anticiperen op zijn komst en ons verzetten, hij die het land bezet als een vijand met zijn eigen regel, voor hij het land grijpt van onze erfelijke heerschappij.
Dan weeklaagt Dacia:
Dacia...maak jezelf vrolijk, jij die je zuigelingen door het lot naar de Galliërs stuurt...eens de Daciërs weer verzoend zijn met de Franken, zal het uitgestrekte en vruchtbare Francia zich verspreiden.
Uit 6:
Op het Scanza eiland heeft Rollo een droom waarin hem wordt aangeraden om naar de Anglos te varen. Dat verhaal eindigt met een gevecht tegen de plaatselijke bevolking. Rollo blijft zich afvragen of hij naar Dacia of naar Francia (si datiam reperet. an frantiam pergeret) moet vertrekken of het Angolse land (angliscam terram) moet claimen via gevechten.
uit 7:
Zij klagen dat de oostenwind hen deed afdrijven van Dacia naar Anglia, maar dat zij in de lente naar Francia willen terugkeren. De koning gaat akkoord en geeft zelfs toestemming om handel te drijven tot hun vertrek.
Noteer ondertussen dat op geen enkele manier wordt gesproken over 'vertalen'. Dat laat ons vermoeden dat iedereen dezelfde taal sprak.
uit 8:
Rollo vertrekt de volgende zomer, met volgelingen van vroeger en nieuwe volgelingen uit Anglia, naar Francia, maar komt in een hevige storm terecht, waarbij Hij belooft om christen te worden als ze uit de storm geraken.
uit 9:
Ze overleven de storm maar komen terecht aan de kust bij de Walgri (littoribu uualgrorum). De Walgri (uualgrenses) zien die heidenen niet echt zitten en verdedigen zich. Rollo vecht zich erdoor heen en plundert de 'Waal'-streek (uualgras). Hierbij krijgt hij hulp van koning Alstem (alstemus): twaalf schepen met bevoorrading en twaalf schepen met oorlogstuig. Wanneer de walgri dit vernemen roepen ze de hulp in van Raginer/Rainer Langnek, hertog van Haspengouw en Henegouw', (raginerum longi-colli hasbacensem et hainausensem ducem) en Radebod, prins van de Frisia streek (radebodum frisiae regionis principem).
De Friese inwoners bij de 'fluuio almerae' (rivier bij de zee?) kwamen, samen met hun buren, in opstand tegen Rollo. De Daci waren hier sterker en Rainer en Radebod vluchten naar hun castra terwijl de overblijvende Friezen zich moeten onderwerpen aan Rollo. Rollo vaart verder, zwerft over zee naar de Schelde (Scaldi) , terwijl hij langs beide oevers plundert, nadert hij Rainer bij de abdij van Condatum. Daar ontvouwt zich een lang gevecht, dat eindigt met de overgave van Rainer.
7.Scania, Scandie, Scancia, Scaucia (751) bij Edingen, Waals Scåssene, Frans Écaussinnes-d’Enghien, met een 5de eeuwse necropool. De gemeente is een mark op de grens van Henegouwen en Brabant en heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot de hier besproken tijd en vroeger.
8.Wikipedia: Scania was first mentioned in written texts in the 9th century. It came under Danish king Harald Bluetooth in the middle of the 10th century. Op: http://en.wikipedia.org/wiki/Scania  januari 2015
9.Zeeland: Maaler Josua, Die Teütsch Spraach (Zurich, 1561) Duits-Latijns woordenboek: Zeelandt. Zelande. Cadanonia, Scandia, nunc Zelandia. En: Thierry Jean, bewerking van Estienne Robert, Dictionaire Francois latin (Parijs, 1564): Selande, ou Zelande, Codanoniana, Scandia, nunc Selandia. Op: 
http://www.dbnl.org/tekst/_naa002197601_01/_naa002197601_01_0015.php (januari 2015). Welk Zeeland?
Fakse: Benoit de St. More, Chronique des Ducs de Normandie (±1190) Welk Fasge?
Twee meegebrachte toponiemen?
10. INL bij Fas
11. Annales Lindisfarnenses, Scaldi Rollo duce possident Normanniam, in Pertz, 1866, p. 507, via http://www.gjallar.nl/ 
12. Ullidtz Per, The Danish Conquest of England BoD Kopenhagen 2014, p 163
13. Nithard, Histoire des fils de Louis le Pieux, uitgever en vertaler Ph. Lauer, Parijs, Champion, 1926 p.115
14. De cella van Torhout werd door Karel de Kale aan de laaglander, de Deen, Reinhard overgedragen. (Ragnar, regin-hard: sterke raadgever, of Reginher: raadgever van het leger).
15. Zie 6, punt 7
16. Irlenbusch-Reynard Liliane, La Tradition norvégo-islandaise sur Rollon : Un témoignage convaincant ? Université de Stavanger MEMS 2013                                          p.2
Le Livre de la colonisation relate l’histoire de la colonisation de l’Islande de 870 à 930 environ. Il existe aujourd’hui en cinq versions dont les deux plus anciennes, Sturlubók et Hauksbók, auxquelles nous nous référerons, datent successivement de 1275-1280 environ et de 1306-1308.
p.3
...Rögnvaldr, jarl de Møre, fils d’Eysteinn Glumra, fils d’Ívarr jarl des Upplönd, fils d’Hálfdan l’Ancien. Rögnvaldr avait épousé Ragnhildr, fille de Hrólfr le Nez. Leur fils était Ívarr, qui fut tué dans les Hébrides, alors qu’il accompagnait Haraldr aux Beaux Cheveux. Leur deuxième fils était Hrólfr le Marcheur, qui conquit la Normandie. De lui descendent les jarlar de Rouen et les rois d’Angleterre
...
Landnámabók, dans Íslendingabók, Landnámabók, éd. Jakob Benediktsson, Reykjavík, Hið Íslenzka Fornritafélag, 'Íslenzk fornrit', vol. 1, 1968, S (Sturlubók) 309/ H (Hauksbók) 270, p. 314. :...Rögnvaldr jarl á Moeri, son Eysteins glumru Ívarssonar Upplendingajarls, Hálfdanarsonar ens gamla ; Rögnvaldr átti Ragnhildi, dóttur Hrólfs nefju. Þeira son var Ívarr, er fell í Suðreyjum með Haraldi konungi enum hárfagra. Annar var Göngu-Hrólfr, er vann Norðmandí ; frá honum eru Ruðujarlar komnir ok Englakonungar...
Of hoe in de vertalingen ook de namen veranderen...
17. Op: http://laaglandsinfo.jouwweb.be/gevarieeerde-verhalen/de-meldi  
18.Vanbrabant Luc, De ontdekking van Nederlands in Normandië, Boekscout Soest 2013, hoofdstuk 3, Danen.
En verder over Dani die Northmanni zijn...
...Quarta ut hora noctis Northomannorum est patria, quae et Dania ab antiquis dicitur.
...Bij het vierde uur van de nacht is het Northomannorum land, dat wordt Dania genoemd door de ouden.
(Ravennas Cosmographia 11, 21)
...Sinus quidam ab occidentali oceano orientem versus porrigitur... Hunc multae circumsedent nationes; Dani siquidem ac Sueones, ques Nordmannos vocamus...
...Een golf ten oosten van de westelijke oceaan...Waar vele stammen wonen; Dani namelijk en Sueones (Sueven?), die wij Nordmannos noemen...
(Einhardi Vita Karoli Magni, hoofdstuk 12)
...Ultimum contra Nordmannos, qui Dani vocantur...
...de laatste (oorlog) tegen de Nordmannos die Dani worden genoemd...
(Einhardi Vita Karoli Magni, hoofdstuk 14)
Dani en Normannos worden door Abbon door elkaar gebruikt, en wonen duidelijk aan de Loire, die dus hun thuisgebied was.
(Guizot, Siège de Paris par les Normands. poème d'Abbon. Paris 1824, op internet geplaatst door Marc Szwajcer [remacle.org] bij boek 1,voetnoot 24)
Tum Sequanam saliunt, Ligerumque petunt patriamque.
Has inter geminas peragrant praedam capientes,
Quam regio ipsa meo pandet jussu dominante.
...Zij steken de Seine over en begeven zich naar de Loire naar hun nederzettingen. Ze doorkruisen het hele land tussen de twee rivieren en maken enorm veel buit... De tekst spreekt over 'patriam', vaderland.
19. Zie INL bij wijken
20. Conseil de l'Europe, Les Vikings... Les Scandinaves et l'Europe, catalogus tentoonstelling Parijs 1992
21. Harald Harfager's Saga, hoofdstuk 24
22. Aangeduid als Noord-Frankrijk, maar eigenlijk een anachronisme, want Noord-Frankrijk was in de tijd van Rollo nog geen Walland of Frans sprekend land, wel in de twaalfde, dertiende eeuw: een verkeerd aangedikte passage dus. Of was het de 'Waal(streek)?
23. Fischer Peter, vertaler, Historia Norwegie, Uitgevers Inger Ekrem en Lars Boje Mortensen, Museum Tusculanum Press, Kopenhagen 2003, p 66
24.Irlenbusch-Reynard Liliane, La Tradition norvégo-islandaise sur Rollon: Un témoignage convaincant ? Université de Stavanger MEMS 2013 p.8
25.In de drie oudste teksten (Resensannáll, Forni annáll en Høyers annáll rond 1280) komt dit voor:

 885-888: aankomst van Rollo in Normandië                                                                        897-898: verkrijgen van Normandië                                                                                    943-944: overlijden van zoon Willem. 

Irlenbusch...p.9

26. Irlenbusch... p.14-15
27. http://armidalesoftware.com/issue/full/Thaler_841_main.html#C (januari 2015) verwijzend naar D.J.H. Clifford, In Search of Pons: Ancestor of the Clifford & Poyntz Families (West Hoathly, Sussex 2001)
28. Willelmi Gemmetencis Historiæ (Du Chesne, 1619), Liber II, I, p. 221, p. 228
29. Ullidtz Per, The Danish Conquest of England BoD Kopenhagen 2014, p162, schrijft ook Hadding, Anstign, Hastingus. Hij valt Vlaanderen, Brabant, Artesië en Picardië aan, (Panckoucke André-Joseph, Abrégé chronologique de l'histoire de Flandre contenant les traits remarquables de l'histoire des comtes de Flandre depuis Baudouin Ier dit Bras de fer, jusqu'à Charles II, roi d'Espagne Duinkerke 1762) maar bevindt zich daarvoor en daartussen in Normandische gebied. Hij wordt door Karloman II verslagen maar krijgt later van hem wel de titel van graaf van Chartres.
30.Willem van Malmesbury, II, 127, p. 110
31.Normandy dukes, op: http://fmg.ac/Projects/MedLands/NORMANDY.htm#_ftnref4  januari 2015
32.Op: http://eng.molgen.org/viewtopic.php?f=3&t=118  januari 2015
Op: http://flemish.wp.st-andrews.ac.uk/page/2/  januari 2015
Citaat: Jim Wilson and Alistair Moffatt recently found little trace of R1a1a amongst some of the Scottish Anglo-Norman families, and Wilson speculated about 'French' rather than 'Norman' genes. Perhaps the answer is that the bulk of Scottish Anglo-Norman families were actually Flemish-Norman on the Ydna line [the surnames seem skewed towards Flanders], and one would therefore not expect to find Scandinavian levels of R1a1a amongst Flemish? One would expect to find a predominance of R1b, and that is apparently what they did find in these families.
33.Op: http://archiver.rootsweb.ancestry.com/th/read/CLANCAMPBELL/200601/1137911727  januari 2015
...The related Norman families descended from Gommeri Ingvarsson and Rollo "Granger" apparently share a common paternal ancestry with the prominent Scottish names associated with Flemish nobility, including Baird, Buchanan, Cameron, Campbell, Crawford, Douglas, Fleming, Graham, Hay, Lyle, Murray, Seton and Stewart...
34. http://www.ville-le-treport.fr/tourisme_patrimoine-85.html   ...Vers 859, Le Tréport voit le débarquement des Normands. Au Xe siècle Rollon s’installe dans la région et y meurt...
Bij Toussaint (Toussaint Michel Chrétien, Le Pais de Caux, P.-F. Giffart, Parijs 1740 p 13 (Google eBoek) staat dat de vroegste naam voor Le Tréport Keltisch was: Traez, treiz, tréaz: zich terugtrekkend bij eb. Fisen (Fisen B, Sancta Legia Romana Ecclesiae sive
Historia ecclesiae Leodiensis. Liège, 1642. p. 59-60 ) schrijft dat het woord komt van het
Keltische Dêw-are-iniu, de goddelijke-water-inham.  Men haalt de naam ook uit het Latijn: 'trans-portus' en 'ulteris portum' (ultris portum, ulterior portus...) die allemaal 'voorbij de haven' betekenen.
Door de benaming 'drie' zustersteden (zie hieronder) kan die 'tré' theoretisch ook van 'drie' komen. Maar dat zou wellicht een anachronisme zijn.
Ik wil hierbij verder denken aan een Germaanse oorsprong:
De Noordmannen plunderden in 882 (volgens de annalen van Fulda) een havenplaats die in de Friese taal 'Taventeri' wordt genoemd. Keerden die mannen gewoon terug naar huis vanuit Saucourt? Men kan alleen aantonen dat er in die streek noordmannen of Denen verbleven. Er zijn geen sporen van vernielingen uit die tijd. Le Tréport lag in het zuiden van het oude Friese gebied (zie kaart op http://wikingen.jouwweb.nl/boek-wikingen  bij deel 2) en zou later lange tijd aan de grens liggen van Vlaanderen of Artesië met Normandië.
'Daventre portu' komt van Lebuinus/Liafwin. Dat hij daar aan land kan zijn gekomen is best mogelijk, want er was altijd al veel scheepvaart tussen Le Tréport en Engeland. Het noordelijke Deventer heeft theoretisch ook een kans, maar haar geschiedenis uit het wikingentijdperk (met wikingen) lijkt mij heel gering.
Eu, Le Tréport en Mers-les-Bains (Mers: moeras), de drie zustersteden, waren een strategisch belangrijke plaats. De steden liggen aan de Bresle, die vroeger de Eu heette. De stad Eu was al van in de Romeinse tijd een zeehaven, doordat de vloed van de zee het water stuwde tot aan Eu, maar door keienneerslag moest men de haven naar Mers verschuiven en door de moerassen uiteindelijk naar Le Tréport.  Eu (Augum), gelegen op een eiland ... was aan het einde van de middeleeuwen voorzien van een bekende haven, waar het tot zestig schepen in het dok kon laten aanmeren. Hij werd in de 10de eeuw verdubbeld door de graven van Talou, met de oprichting van een 'verdere' haven, direct aan de kust, Ulteris Portus. (Mantel Etienne, Dubois Stéphane & Devillers Sophie, Une agglomération antique sort de l’anonymat (Eu, "Bois L’Abbé", Seine-Maritime): Briga ressuscitée. RAP - 2006, n° 3/4) Rond 900 wordt de bisschop van Trajectum 'Episcopus Taventuacensis, Taventrensis', bisschop van Taventria genoemd. Wilde dat zeggen dat die bisschop uit Taventria afkomstig was? In 878 bevonden zich in Trajectum goederen die eigendom waren van de St.-Bertijnsabdij bij St.-Omaars, in de haven van Daventria en in Frechana, wellicht het latere Frechana villa, Fressenneville bij Arras (Atrecht, een 'trajectum' naam). Fresseneville ligt op de plaats waar de slag van Saucourt in 881 plaatsvond. In Saucourt stonden de veroverende Franken tegenover de daar wonende Denen. De Denen verloren.
In 911, met het verdrag van Saint-Clair sur Epte werd de Bresle (of Eu) aangeduid als een noordelijke grensrivier van Rollo's Normandië. Het was Richard, de kleinzoon van Rollo, die de eerste hertog van Eu werd in 996. Godfried van Brionne was de oudste zoon van Richard en een van zijn bijvrouwen. Nakomelingen van Rollo bleven in dit gebied wonen. Na de dood van zijn vader ontving Godfried Eu van zijn broer Richard II. Misschien startte toen de titel van graaf. Historisch kan men Godfried van Brionne echter alleen als een burggraaf aanduiden. In 1036 stichtte Robrecht van Eu er de Sint-Michielsabdij. In 1050 trouwde Willem de Veroveraar er met de Vlaamse Mathilde.

35.Orderic Vital, L'Histoire ecclésiastique, livre V (12de eeuw), op:
http://agoraclass.fltr.ucl.ac.be/concordances/orderic_hist_eccl_05/ligne05.cfm?numligne=12&mot=Halbacenses   (december 2014)

...Ducentem fortes regem, multasque cohortes Deuicit Daciae congrediens acie. Frixones, Walcros, Halbacenses, Hainaucos Hos simul adiunctos Rollo dedit profugos Egit ad hoc Fresios per plurima uulnera uictos, Ut sibi iurarent atque tributa darent...

36. d'Avril Adolphe, La Chanson de Roland Uitgeverij Albanel Parijs, 1867. De Franse Wikipedia spreekt over Godfred, Godefrid of Godfried de Frise, de Nederlandstalige over de Deense Godfried de Noorman.
37. Alanen, Alain, Alain Allin, Allein, Alleyn, Allijn Allyns, Allès, Alles, Alan Allan, Allen, Alleleyn, Alleleijn, Alanus... (misschien ook vormen met een h-)                                             -Debrabandere F, Woordenboek van de familienamen in België en Noord-Frankrijk, L.J.Veen/Het Taalfonds 2003
-Schmoeckel Reinhard, Sachsen, Thüringer, Schwaben: Einst von Sarmaten beherrscht? Volume 1 uitgeverij BoD Norderstedt, Bonn 2011, p55 citaat:
Das Volk der Hunnen riss bei seinem wilden Ritt im 4. Jahrhundert n. Chr. auch die Alanen nach Westen mit. Ein Teil davon flüchtete zusammen mit Vandalen und Sueben im Jahr 406/7 über den Rhein nach Gallien und Spanien und zog zusammen mit den germanischen Vandalen bis nach Tunesien. Ein anderer Teil der Alanen war nach einem Streit um die Königsherrschaft innerhalb dieses Volkes in Gallien zurückgeblieben und hatte sich auf die Seite der Römer geschlagen. Es spielte danach im 5. Jahrhundert noch eine nicht unbedeutende Rolle in den vielen Kämpfen in Gallien.
38. Teruggevonden spellingen bij verhalen over Rollo.
39. -West- en Oost-Vlaanderen:
Moere (De Moeren) Moere, Bloot Moere, Moere-Nieuwland, Moerdijck (Moere) De Moere, Hoge Moere Lage Moere, Moer-Lede (Meetkerke) Moeredykje, Moerewegel (Koekelare) Moereveld (Torhout) Moerewyk, Moerhoek (Wulveringem) Stockmoere (Eeklo) Wittemoere (Sleidinge) Hinnekensmoere (Ruiselede) De Hooge Moere (Stalhille) Leege Moere (Jabbeke) Liefkensmoeres (Bredene) Moerkerke (Damme) Moerbeke, Moerbekebos, Moerbekeschepolder, Moerspuie Polder, Moerhof (Moerbeke-Waas) Moer (Wachtebeke) Moerbosch, Moerbrugge (Koolskamp) Moerhoek (Bulskamp) Moerhoek (Houtave) Moerhof (Adinkerke) Moerhof (Veurne) Moerhuyse(n) (Maldegem) Moerlete (Aartrijke) Moershoofde, Moerthoofde (Sint-Laureins) Moerwege (Adegem) Moerlandstraat (Sint-Niklaas) Moerzeke (Oost-Vlaanderen)
-Toponiemen met Moere in Frans-Vlaanderen:
Mérignies, Meregniez 1147, uit Mœriniacas: toebehorend aan de lieden van Mœri (mœri: vermaard?) Méricourt (mœri-curtis?) Les Moëres (Moerekerke of De Moeren, dat deel uitmaakt van De Moeren in België) Morbeque (Morbeke uit Morbeika 1127, uit mora, veen) Morenchies (Morenceis 1064) Marquenterre (Mareskigne 1190) Maretz (Mares 1074) Maresquel (Maraculum 1135) Maresches (uit mariscus, moeras?) Marbaix (Mari-baki 1131, Maarbeke) Mardyck
-Familienamen met Moere:
Van Moer(e),Van de(r) Moer(e), Van der Moeren, Van den Moere, Van de Moore, Van der Moor, Vamour, Moerkens, Mierkens, Moerland, Morland, Moeland, Moerlan(t)s, Moerman(s), Moereman(s), Moreman(s), Moormans, Mourman(s), Mourmanne, Mourmant, Moureman(n)e
40. Was die Sigfred een voorzaat van de adellijke Normandische familie de Pellevé? De familie zegt af te stammen van één van de krijgsheren van Chlodwig. Van 'pelle' en 'wit'? In West-Vlaanderen is iemand met een 'witte pelle' iemand met een blanke huid. Het hoofd in het wapen van de familie is wit en heeft geel haar.
Zie http://laaglandsinfo.jouwweb.be/normandia/normandische-adel  en Vandemaele Joël, Gudrun, ontvreemd Vlaams erfgoed? Watou 1997
41. Montgomery Hugh, The God-Kings of Europe. Book Tree, San Diego 2006 p.93
42 Familienamen: Van Opland
http://armidalesoftware.com/issue/full/Thaler_841_main.html#C2  januari 2015
http://gw.geneanet.org/loic15lang=fr;pz=jean;nz=priou;ocz=3;p=rollon+robert+ier;n=de+normandie  januari 2015
Citaat: Ivar Oplaendingue Ynglingar, Roi ca 770-? de Trondheim ca 780
Eystein Ivarsson Ynglingar. Né vers 810. Décédé en 872 à l’âge de peut-être 62 ans.
Rognvald Eysteinsson Ynglingar x Rachilde de Moere (Parents : Hrolf Nefja de Moere ca 823 et Groe de Norvège ca 811-848, Comte de Moere (Belgique) né vers 840 - Uppland, Danemark. Décédé en 894 - Orcades à l’âge de peut-être 54 ans.
-Rollon (Robert Ier) de Normandie, Duc de Normandie ca 860-ca 931. Frère: Bernard (Le Danois) de Pont-Audemer, Vicomte de Rouen ca 865-ca 955.
-Union(s) et enfant(s): Marié avec Aseda Ynglingar ca 820 - (Parents: Rognvald (Le Glorieux) Ynglingar, Roi de Vestfold (Norvège) ca 800-850 et ?) dont Rognvald Eysteinsson Ynglingar, Comte de Moere (Belgique) ca 840-894.
43.-Rollegem, Rollo inga heim: nederzetting van de lieden van Rolo (Rolighem 1164 Rolinghem 1167 bij Gysseling uit Hrôdilinga-haim, Rolinghem 1103 op http://www.vbsrol.be/  Hrodelingen-haim: huis van de nakomelingen van Rollo.
-Rollencamp 1181 (Château-l'Abbaye bij Saint-Amand-les-Eaux, Frans Henegouwen)
-Rollancourt bij Arras (Rolleni curtem 974, copie ±1088 bij Gysseling) (Rollancourt bij Cambrai, van Rotlancurt 1064)
-Rollant Valcel bij Arras ±1200: letterlijk Rolloland valleitje (Gysseling: Hrôdilandi valleitje)
-Rollepot (Rollopoth 1176 Arras, aan de Canche bij Frévent) De Heer van Rollepot had al zijn titel in 1240 en woonde er op een castrale motte.
-Rollez (Picardië) Rolers 1175) 'Rolo-lare'.
44.Beowulf speelde zich misschien af in de Scheldedelta. Beowulf betekent 'bijenwolf', een poëtische omschrijving waarmee een beer wordt bedoeld, maar waar de 'wolf' wellicht nodig was om de stam aan te duiden.
45. Roucourt (Roocurt 1175) bij Doornik en Roucourt (Ruholcurt 1076) bij Douai. Gysseling schrijft: van Hrôdiwulfi curtis, de exacte naam voor Hruotwolf, Rollo. Bij Cambrai is er nog een Rouecort (1202). Andere namen met 'wolf': Wulf (Tielt), Wulfberg (Deerlijk, Lissewege en Zwevegem), Wulfdam (Moorsele, Rollegem! en Moorslede), Wulfhoek (Hooglede, Kaprijke en Nevele), Wulfke (Ronse), Wulfsdonck (Moerbeke-Waas), Wulverdonck (Wachtebeke), Wulfstraetje (Waasten), Wulverdinge (Wulferthinga 1175 bij Watten, met heer Wulveric in een charter van 1186), Wulvergem, Wulveringem (het heim van de familie van Wulfhere, wat kon verkorten tot Hródulfr of Hróflr: Grootwolfheer, wat een eind-r kan verklaren, Rodelinghem (bij Ardres), Wolfschoot (Wachtebeke), Wolfshil (Sint-Kruis), Wolfsputte (Sint-Gillis-Waas) ...
47. Uitleg van 'Den' voor Nederlands, Engels en Oudsaksisch.
Den, Nederlands:
INL bij 'den': den denne: Mnl. dan; ohd. mhd. tan, woud, bosdal; ags. denu, eng. den, hol. Men beschouwt dit woord als een collectivum, de grondbetekenis zou dan zijn: met dicht houtgewas begroeide engte. Bij 'dan' staat het woord 'nest' of 'schuilplaats' als uitleg.
Den, Engels:
'Oxford dictionaries' ( http://www.oxforddictionaries.com/definition/english-thesaurus/den   januari 2015) legt het Engelse woord 'den' als volgt uit : 'lair, sett, earth, drey, lodge, burrow, hole, tunnel, cave, dugout, hollow, covert, shelter, hiding place, hideout'.
Den, Oudsaksisch:
Dene denu (vallei, vlakte) Dæneland, Deneland (vallei) Dene (Deen) Denisc (van de vallei) Deniscen (Denen)...
'Den' kan dus staan voor de bij ons veel voorkomende toponiemen 'laar', 'lare', of 'dal', als woon- of schuilplaats of gewoon als een vallei...'
48. Den/dan in plaatsnamen:
-Dennebroeucq bij Saint-Omer (Gysseling: dani-broek: vallei-moeras) of 'Dani-broek': moeras waar Dani woonden. Hier zijn de Denen valleibewoners.
Homoniemen: Denbrouck (Sint-Kruis), Den-broeck (Damme), Danenbroec (Tienen),
-Dendael (Kester)
-(De) Denen (Lochristi)
-Danegem dane(n)ghem (wijk te Oedelem, West-Vlaanderen) INL: Mogelijk uit *daninga- χaim- (woonplaats van de lieden van Dana- = de Deen (?), men verwacht dan dene-)
-Denneville (Normandië, Daneville 1162 Danevilla 1174)
-Dénestanville (Normandië, Danestanvilla 1051)
Den/dan in familienamen:
De meeste namen met 'dan' laat men komen van Daniël, maar dat is niet vol te houden voor alle voorbeelden.
De Dene, de Deene, Deen, Deene, Dene, Denekens, Denckens, Daneman, Danemans, Dani, Dany, Danni, Deny, Deni, Denne, Danois, Dannoi, Dannois, Dannoy, Danin, Danen, van Daen Dane Daan, met vleisuffix -in, Danekin (verkorte vorm van Dane) Daenkin Daenkijn (Danekin, Daen, Dane, Daens) Dennequin Dennekin, Danquin, Dannequin (van kleine Dane, Jehenne Danechin 1369 - Danekin 1227, St.-L.-Houtem - van den Goede Danekins 1385 Hildewaerdscappele).
-Danis Danies Danijs (van Daniël of Dionysius, of is het van dane-is: dane-zwaard?) Danet 1275, Hues Danes d'Arras, Jehan le Danet des corbisiers 1365 Mons, Danon, Danie, Danis
-Danielant! Danneberg, Dannenberg, Denekamp, Dendal, Dindal
-Danemark Dannemark
-Danhof Danhuysen
-Danart Danaard (danards 1279) mannelijke persoonsnaam, Danaerts werf (Danaards Werf, stuk land te Uitkerke, West-Vlaanderen)
den of dan-gevaar:
Het Franse woord 'danger': macht, machtsvertoon, geweld, onbeschoftheid, gevaar. Officieel uit het Oudfrans 'dangier' uit het Latijn *dominiarium (heerschappij, macht'). (INL) Wat ik toch als een heel moeilijke evolutie beschouw. Voor mij komt het logischer uit 'dangier', dan/ger: danespeer, gevaarlijke dane-speer en vandaar veralgemeend naar 'gevaar'.
49. C.C.Tacitus, Antiquitates Germanicae, of Hoogduitsche Oudtheden, bijgebonden: Hugo de Groot, Verhandeling van de oudtheid der Batavische republyk. Amsterdam, Jacob van Royen, 1714
50. In de 10de eeuw worden zowel Aardenburg als Oostburg reeds in de ‘pagus Flandrensis’ gelocaliseerd.
Op: http://encyclopedievanzeeland.nl/Rodanensis,_Pagus  en
http://www.dbnl.org/tekst/_vla016199501_01/_vla016199501_01_0056.php  (januari 2015)
51. Roden in Schelderode (Rodus 866) was de kern van de Baronie van Rode, bakermat van een geslacht dat de naam 'van Rode' droeg. De oudst bekende, Iderus van Rode, leefde rond 1101. Andere mogelijke toponiemen: Rode Sluis (Moerbeke-Waas) Rode Poort (Lovendegem) Rodenhuis (Mendonk) Rodenhuize (Desteldonk) Rodeleghem Rodelinghem (Rollegem) Rodenacum 831 Hrodnace 831 en wat verder uit de buurt maar toch langs de Schelde: Rotnace 855 (Ronse)
52. Elfde eeuw: Rodobech, Rodhebec, Rodobech
53. Lajoye Patrice, L'évolution du nom de Rouen dans l'antiquité et au haut moyen âge en domaines celtique, latin et germanique, MRSH, Université de Caen.                         Romeinse tijd: Ratumacos Rotomagus Rodomagus Rothomagensis.
Vanaf de 6de eeuw: Rotumo Rotomo Rodomo Rothomo
Tiende eeuw: Arabisch, Rudhûm.
Elfde-twaalfde eeuw: Semitisch, RDWM, RD'WM (Rodomo)
54. Gicquel Bernard, Généalogie de la Chanson de Roland Parijs Publibook 2003 p.36
55. Wikipedia januari 2015 bij Victrice en
http://nominis.cef.fr/contenus/saint/1637/Saint-Victrice.html  Hij was eerst een Romeins legioensoldaat voor hij zich bekeerde tot de christelijke godsdienst. Victrice sloot vriendschap met Sint-Maarten en zijn missioneringstochten brachten hem terug naar Brugge, Kortrijk, Rijsel, Doornik en de hele rechteroever van de Schelde, wat hem ook tot apostel van de Nerviërs maakte. Hij missioneerde in Groot-Brittannië en was ook een tijd (aarts)bisschop van Rouen. Van een grote talenknobbel werd geen gewag gemaakt, omdat de streektalen toen nog niet gescheiden waren.
56. Lemarignier M, Note sur les échevins dans les Etablissements de Rouen: influences flamandes sur les institutions municipales normandes? Lille-Paris, 1958 ...Il met en lumière la provenance flamande de l'èchevinat rouennais...
57 Dom Bouquet, VIII, Reiffenberg, Introduction de la Chronique de Ph. Mouskes p 316. Ondertussen is dat als 'bigot' in de gewone Franse spreektaal terechtgekomen en betekent het 'kwezel'. Weer een hint hoe aan het koninklijk hof alleen het Frans mocht overleven en de rest belachelijk werd gemaakt.
58 De familie (op de vele websteks) weet het ook niet echt. Men spreekt heel algemeen over een viking-familie die zich rond 800 in Normandië kwam vestigen. De ene tak beweert dat de naam komt van Saint-Clair-sur-Epte, de andere van Saint-Clare-pont-de-l'eveque of Saint Claire d'Éveque... Maar een viking-familie die zich naar een christelijke heilige noemt is weinig waarschijnlijk. Zoeken naar een karaktertrek of aardrijkskundig detail over de woonplaats lijkt mij een betere aanpak. De oudste versie van de naam is 'de clare', duidelijk een Vlaamse of Saksische naam die zoiets betekent als iemand met een helder inzicht, een klare kijk op de zaken of iemand met een lichtblanke huidskleur of blonde haren.
N: clare, claer, claire, clar clarre, clere: helder, goed van gezichtsvermogen en gehoor (uit het Latijn clarus).
'Claren lant' was een veldnaam in Brugge in de 13de eeuw. 'Verclarens zones', de zonen van der Clare, bestonden in Hulst, Oost-Vlaanderen. Clarebout (Clareboude, Clarebouts) bestaat nu nog als familienaam, en wordt uitgelegd als de luisterrijke, beroemde dappere (of stoutmoedige). Het Oudnederlands kent klār, te vinden in de toponiemen klārholt (*Klaarhout, te Pittem) en klārithi (*Klaart, locatie te Neerwaasten) (INL) Andere familienamen in België: Clair, Claire, Claereman, de Claere, de Cleer, Clairhout...
Het zal waarschijnlijk geleidelijk 'saint-Clair' zijn geworden toen de familie Willem de Veroveraar vergezelde naar Engeland. De families hadden eenzelfde stamvader, Rogenwald (letterlijk 'gekozen raadgever', iemand met een klaar inzicht!), graaf van Maere. (Morrison Leonard, The history of the Sinclair family in Europe and America (Google eBoek p. 21)
58. Bron: Kurath Hans, McAllister Kuhn Sherman, Lewis Robert E, Middle English Dictionary, Deel 4 University of Michigan Press, 1998 p.427
Alle namen betekenen 'het land buiten de stad', of voor 'personen die afkomstig zijn van buiten de wooncentra'.
Up(p)elande, opelond, uppelonde, uppeland, uplonde, uppan lande, uppe land, huplaund, noplande, uplendisc (Oudengels), smale uplondishe touns, uplondischse, uppelondish, uplandeis, hoppelondisse ...
Zelfs 'rus' (van 'rusticus?) betekende 'vplondisshe men'.
Persoonsnamen: Baldewinus le Vplandeis (1266), Henry le Hoppelondisse
Familienamen: Opland, Oppeland, Upland... In Frankrijk bestaan nog enkele familienamen als 'van Opland, von Opland, Opland'.

59. "Nous savons bien que des auteurs modernes tels que l' abbé Prévost, George Ellis, Sharon Turuer, MM. de Sismondi, de Musset et Thomas Wright penchent à croire comme nous l' avons jadis cru nous même, que les Normands chantèrent à Hastings non pas la chanson de Roland mais de Rollon leur premier duc; nous savons bien aussi qu il y a des chroniques qui appellent le second Rollandus;..."(Willielmus Lungespeye, filii Rolandi, qui fuit primus dux Normannorum in Chron. ThomaeWikes, ap. Th. gale, vol II, p 22 et Leland, Collec. tanea, t. II part. I, p. 415) pXIV in Michel Francisque, La Chanson de Roland: ou de Roncevaux, du XIIe siècle, libraire Silvestre Paris 1837

60. Uit: De Korte rijmkroniek van Vlaanderen (1431) vers 30-36 in
Sleiderink Remco, De Korte rijmkroniek van Vlaanderen (1431) Middeleeuwse geschiedenis op een affiche, Universiteit Antwerpen / KU Leuven. 2017, p. 27

 

 

 

'